Бисмилләһир-Раһмәнир-Раһим!
Рәһим вә Рәһман Аллаһ инсанын руһи нагисликдән гуртулмасы, мәнәви камиллијә чатмасы үчүн хүсуси васитәләр гәрар вермишдир. Бунларын арасында хүсуси мәканлар, хүсуси заманлар, шәраитләр дә вардыр. Мәсәлән, инсан мүәјјән заманларда намаз гылыр, оруҹ тутур – нәтиҹәдә чох өзүнәмәхсус бир руһи тәрәгги әлдә етмиш олур. Шәфаәт диләмә, тәвәссүл етмә, зијарәт, һәҹҹ – бунларын һамысынын чох бөјүк бир һикмәти вардыр.
Мүбарәк издиваҹын тарихи
Зилһиҹҹә ајы мәһз белә мәгамларла кифајәт гәдәр зәнҝиндир. Елә ајын әввәли – зилһиҹҹәнин 1-и мүбарәк бир тарихдир – һиҹрәтин 2-ҹи илиндә Һәзрәт Әли (ә) илә Ханым Фатимәнин (с.ә) издиваҹы бу ҝүндә баш вермишдир. Һамымызын гәдрини билмәли олдуғу бир ҝүндүр бу. Нијә? Чүнки, һәмин ҝүн јашајыш тәрзинин, аилә гурулмасынын, аилә үзвләринин бир-биринә мүнасибәтинин, гаршылыглы һөрмәтин дәгиг ислами моделидир.
Бу ҝүнү гејд етмәк, бу ҝүнүн дујғулары илә јашамаг чох өнәмлидир. Чүнки, инсан бу ҝүнә мүәјјән мүнасибәт тәзаһүр етдирдикдә истәр-истәмәз өзүнү, һәјат тәрзини, аилә мүнасибәтләрини, һәјат јолдашына, ушаглара гајғыны бу идеала ујғунлашдырмаға чалышыр.
Јәни, әҝәр инсан үчүн аилә, инсанлара мүнасибәт, јашајыш тәрзи, үмумиликдә дәјәр бахымындан Һәзрәт Әли (ә) илә Ханым Фатимә (с.ә) символдурса, бир нүмунәдирсә, демәк онларын аилә гурдуглары ҝүн дә бу инсан үчүн әләмәтдар бир тарихдир. Өзү дә елә бир тарих ки, реал тәрәгги үчүн бир импулс ролуну ојнамыш олсун.
Бу ҝүн оруҹ тутмаг – чох төвсијә олунан әмәлләрдәндир. Ислами мәнбәјә ҝөрә, һәтта илк 9 ҝүнү тутулан оруҹа ҝөрә, Мүтәал Аллаһ инсана бир өмүр тутулан оруҹун савабын әта едир. Еләҹә дә бу 9 ҝүнүн һәр биринин өзүнәмәхсус зикрләри вардыр. Әслиндә бүтүн бунлар, инсанын даима Аллаһ дәрҝаһында олмасынын фәргинә вармасы үчүн бир илаһи лүтфләрдир.
Зилһиҹҹә ајынын оруҹу
Зилһиҹҹә ајынын оруҹу илә әлагәдар тәкҹә ону гејд етмәк кифајәтдир ки, «Тәрвијә ҝүнү» адланан 8-ҹи ҝүнүн оруҹунун 60 иллик кәффарәни арадан апармаг гәдәр фәзиләти вардыр. 9-ҹу ҝүнә – Әрәфә ҝүнүнә кечән ҝеҹә, 170 илин ибадәтинин савабыны верән, төвбәләрин гәбул олундуғу, дуаларын мүстәҹаб олдуғу ҝеҹәләрдәндир. Әрәфә ҝүнүнүн өзүнә ҝәлдикдә исә, бу ҝүнүн фәзиләтләри о гәдәр бөјүкдүр ки, һәтта ону бајрам кими гејд едирләр. Әрәфә ҝүнү ибадәтә, итаәтә дәвәт, руһун пәрвазы ҝүнүдүр, Аллаһын еһсан ҝүнү, иблисин хар, һәгир олан, говулан ҝүнүдүр.
Әрәфә ҝүнүндә Имам Һүсејни (ә) зијарәт едә билән инсан, 1000 һәҹҹ, 1000 үмрә, 1000 ҹиһадын савабыны апара биләр. Һәмин ҝүн төвсијә олунан әмәлләрдән бири дә әср намазындан сонра, “Әрәфә” дуасыны охумаздан өнҹә 2 рүкәт намаз гылмагдыр ки, буну гылан вә ҝүнаһларыны етираф едәрәк мәғфирәт диләјән инсан Әрәфат савабына малик олар вә ҝүнаһлары бағышланар.
Һәр ҝүн ахшам чағы хүсуси бир намазын гылынмасы мәсләһәт билинир. Шам вә хифтән намазлары арасында гылынан бу 2-рүкәтли намаз, һәр рүкәтин “Фатиһә” вә “Ихлас” сурәләриндән сонра Гурани-Кәримин “Әраф” сурәсинин 142-ҹи ајәсинин тилавәти илә сәҹијјәләнир. Имам Садигдән (ә) нәгл едилән мүбарәк һәдисдә билдирилир ки, Зилһиҹҹә ајынын илк онҝүнлүјүндә бу намазы тәрк етмәјән инсан, һаҹыларын јеринә јетирдији һәҹҹ әмәлинин савабына шәрик олур.
Зилһиҹҹә ајынын илк 9 ҝүнүндә хејир әмәлләр јеринә јетирмәјин үстүнлүкләри барәдә динимиздә чохлу төвсијәләр мөвҹуддур. Әлбәтдә ки, инсан бүтүн ил боју хејир әмәлләрә ҹан атмалыдыр, лакин бу ҝүнләрдә ҝөзәл әмәлләрин хүсусилә севилмәси, инсаны һәмин әмәлләрә даһа да һәвәсләндирир, инсан ҝөзәл ишләрә даһа да сөвг едилир.
Зилһиҹҹә ајында ән әламәтдар тарих кими, ајын 10-да мүгәддәс Гурбан бајрамынын – мәнәви һәҹҹ сәфәринин шаһ зирвәсини символизә едән ҝүнүн вә зилһиҹҹә ајынын 18-дә Гәдир-Хум бајрамынын – Һәзрәт Әлинин (ә) Аллаһ Рәсулу Һәзрәт Муһәммәдин (с) ҹанишини вә вәсиси елан едилән ҝүнүн гејд едилмәси чох ваҹибдир. Гәдир-Хум бајрамы – динин камил сурәтдә гәрар верилмәсинин рәмзи олараг чох әһәмијјәтлидир.
Зилһиҹҹә ајынын ҝүндәлик дуасы
Зилһиҹҹә ајынын әһәмијјәтини там сурәтдә ачыгламаг үчүн динимизин ҝөзәл дуа төһфәләри вардыр. Имам Ҹәфәр Садигдән (ә) нәгл едилән зилһиҹҹә ајына аид ҝүндәлик дуаја диггәт јетирәк. Бу дуанын һәр бир мәгамы инсанын камилләшмә арзусуна санки бир ҹавабдыр. Өнҹә бу ҝүнләрин әһәмијјәтлилији чатдырылыр: «Аллаһым! Бу, бир ҝүнләрдир ки, Сән о бири ҝүнләрдән даһа фәзиләтли вә даһа шәрәфли гәрар вермисән».
«Сән Өз лүтф вә мәрһәмәтинлә, мәнә буну дәрк етмәји нәсиб етмисән» – бу, бир Илаһи лүтфдүр ки, инсан бу ҝүнләрин әһәмијјәтини анлајыб, онлардан бәһрәләнә билсин. «Бәс (онда) назил ет мәнә бу ҝүнләрин бәрәкәтини. Вә бу ҝүнләрә аид немәтләрдән мәнә боллуҹа нәсиб ет!».
Сонра дуа едән бәндә, чағырышыны мүбарәк саламларла бәрәкәтләндирир: «Аллаһым, Сәндән истәјим будур ки, Һәзрәт Пејғәмбәрә (с) вә онун Әһли-Бејтинә (ә) саламы чатдырасан».
Сонра дуада дүзҝүн сечимдә јардым диләнир: «Аллаһым! Сәндән истәјим будур ки, бу ҝүнләрдә һидајәт јолуна, иффәт јолуна, инсанлардан еһтијаҹсызлыг јолуна дүшмәји мәнә нәсиб едәсән. Вә о әмәлләрә јөнәлдәсән мәни ки, бу әмәлләрә нисбәтдә Сәндә севҝи вар вә Сән бу әмәлләрдән разысан».
Дуанын нөвбәти мәрһәләсиндә бәндә Рәббинә тәрәф өз ҝизли вүҹуди истәкләрини јөнәлдир: «Аллаһым! Сән еј, бүтүн шикајәтләрин јөнәлик үнваны! Еј, бүтүн дахили сирләри билән вә ешидән бир Кәс! Еј, бүтүн варлыгларын Шаһиди! Еј, бүтүн ҝизлинләри Билән! Һәгигәтән Сәндән диләјирәм, Сәндән истәјимиз будур ки, Пејғәмбәр (с) вә Әһли-Бејтинә (ә) салам ҝөндәр вә бүтүн бәлалары мәндән бу ҝүнләрдә узаг ет! Вә бу ҝүнләрдә мәним дуаларымы мүстәҹаб ет! Бу ҝүнләрдә мәни гүввәтләндир! Бу ҝүнләрдә о шејләри мәнә инајәт ҝөстәр вә төвфиг әта ет ки, онлары севирсән, онларда разылығын вар! Сәнә итаәт етмәк төвфигини, Сәнин Рәсулуна (с), Сәнин Мәсумларына (ә), онларын пак наибләринә итаәт етмәк тофигини истәјирәм Сәндән, еј Аллаһ!».
Дуа едән мүбарәк ҝүнләрин хејир-бәрәкәтинин она һәдијјә олунмасыны истәјир: «Аллаһым! Еј, рәһимлиләрин Ән Рәһимлиси! Мән һәгигәтән Сәндән истәјирәм ки, Пејғәмбәр (с) вә онун Әһли-Бејтинә (ә) салам ҝөндәр! Бу ҝүнләрдә мәнә риза вә тәслим мәгамыны һәдијјә ет! Сән һәгигәтән дуалары ешидәнсән! Бу ҝүнләрдә асимандан назил етдијин хејирләрдән мәни мәһрум етмә! Аллаһым, мәни ҝүнаһлардан пак гәрар вер!».
Сонра јенә Аллаһын севимли-сечилмиш бәндәләринә салам ҝөндәрмәклә дуа зинәтләндирилир вә ваҹиб олан мәсәләләр истәнилир: «Еј, гејбләри билән! Мәнә әбәди ҹәннәти ваҹиб ет! Салам ҝөндәр Пејғәмбәрә (с) вә онун Әһли-Бејтинә (ә)! Бу ҝүнләрдә мәни о ҝүнаһы етмәјә нәсиб етмә ки, ону бағышламајаҹагсан! Мәнә о гәми нәсиб етмә ки, ондан ниҹат јохдур! Мәнә о борҹу нәсиб етмә ки, ону өдәјә билмәјим! Мәнә о иткини нәсиб етмә ки, ону ҝери гајтара билмәјим! Мәнә о дүнја вә ахирәт еһтијаҹыны нәсиб етмә ки, онлар јүнҝүл вә һәлл едиләси олмасын! Һәгигәтән, еј Аллаһ, Сән һәр бир шејә гадирсән, һәр бир шеј Сәнин һөкмүндәдир»
Аллаһыны таныјан бәндәнин мүраҹиәтидир бу: «Еј, ҝизлинләри билән Аллаһ! Еј, ҝөз јашы ахыданларын рәһм едәни! Еј, дуалары мүстәҹаб едән! Еј, ҝөјләрин вә јерләрин Рәбби! Еј, о Кәс ки, сәсләр онун јанында сәһв салынмаз! Салам ҝөндәр Пејғәмбәрә (с) вә онун Әһли-Бејтинә (ә)!
Сәндән диләјирәм бу ҝүнләрдә мәни оддан азад олунмушлардан, ҹәһәннәм одундан хилас олунмушлардан гәрар верәсән! Вә бизләрә бу ҝүнләрдә Сәнин ҹәннәтинә јијәләнмәји нәсиб едәсән! Өз рәһмәтинлә бизи ниҹат тапмышлардан гәрар верәсән! Сәни анд верирәм рәһмәтинә, еј рәһмәтлиләрин ән Рәһмәтлиси! Аллаһын саламы олсун ағамыз Муһәммәд Пејғәмбәрә (с) вә онун бүтүн Әһли-Бејтинә (ә)!».
Имамларымыз (ә) бу дуалар васитәсилә бизә өзүмүзү танымағы, Рәббимизи танымағы вә Јарадана олан мүраҹиәтин мәрифәтини чатдырырлар. Мүбарәк Зилһиҹҹә ајынын диҝәр ҝөзәл әмәлләри дә вардыр ки, дуа китабларында мүфәссәл шәкилдә зикр олунмушдур. Аллаһ Тәала бүтүн инсанлары дуа әһлиндән гәрар версин вә јалныз Она тапынанлар сырасына дахил етсин!
Дуа васитәсилә зилһиҹҹә илә танышлыг
Јухарыда ҝөстәрилмиш дуанын зилһиҹҹә ајыны таныма бахымындан, маарифчилик нөгтеји-нәзәриндән, сөзсүз ки, мисли-бәрабәри јохдур. Бу дуа 9 ҝүн, һәр сүбһ намазындан сонра вә мәғриб (шам) намазындан әввәл охунур. Дуанын маһијјәтиндә олан мәнәви јүк о дәрәҹәдә зәнҝиндир ки, онун ајры-ајры мәгамларында хүсуси вурғулар етмәјә әлавә еһтијаҹ дујулур.
Илк өнҹә дуадан бәлли олур ки, Рәббимиз тәрәфиндән бу ҝүнләр – илин диҝәр ҝүнләриндән даһа фәзиләтли вә даһа шәрафәтли гәрар верилмишдир. Мүгәддимәдә ҝәлән бу анлам, бүтөвлүкдә зилһиҹҹә ајынын илк онҝүнлүјүнүн фөвгәл әһәмијјәтини гаврамаға јардым едир.
«Аллаһым! Өз лүтфүнлә вә рәһмәтинлә мәнә бу ҝүнләри дәрк етмәји нәсиб етмисән» - дејә дуа едир шүкүрлү бәндә.
Бәс нәләри истәмәли, нәләри диләмәлидир о инсан ки, бу ҝүнләрин бәрәкәтини дәрк етмишдир? «Елә исә бизә бу ҝүнләрин хүсуси бәрәкәтләрини нәсиб ет, Илаһи» - дејә чағырыр бәндә.
Бәс нәдир бу ән бөјүк немәт? «Сәнин саламын олсун Илаһи, Һәзрәт Пејғәмбәрә (с) вә онун Әһли-Бејтинә» - дејилир бурада.
Бу салам – елә-белә салам дејил. Әввәла, саламын ҹавабы ваҹибдир. Демәк, Аллаһ Рәсулуна (с) салам ҝөндәрән инсан, мүтләг о Һәзрәтдән (с) ҹаваб алмаг шәрәфинә наил олаҹаг.
Икинҹиси, бу мүгәддәс инсанлара салам ҝөндәрмәк, онларын дәјәрләринә «бәли» демәк, онларын амаллары илә һәмаһәнҝ олмаг демәкдир ки, бу, дуа едән бәндәни ҝөзләјән чох бөјүк, һәтта мисилсиз мәнәви бир сәрвәтдән хәбәр верир.
Бәс нә вар бу ҝүнләрдә ки, инсан онлара ҹан атмалыдыр? Дуада бизә өјрәдилир: «Аллаһым! Бизләрә һидајәт, иффәт, инсанлара еһтијаҹлы олмамағы нәсиб ет. Бу јола бизи һидајәт ет! Бизә о әмәлләри севдир ки, онларда Сәнин разылығын вар!».
Неҹә дә ҝөзәл мүраҹиәтләр вар бу дуада! Аллаһ Тәаланын кимлији таныдылыр мөминә. «Еј, бүтүн шикајәтләрин Үнваны, еј бүтүн ҝизли сирләри Ешидән! Еј, бүтүн варлыг аләминин Шаһиди! Еј, бүтүн ҝизлинләрә Елми Олан!» - дејә хитаб едир Рәббинә дуаны охујан бәндә.
Јараданына мәрифәтли сурәтдә, таныјараг хитаб етдикдән сонра, бәндә јенә дуа едир: «Бу ҝүнләрдә бизләрдән бәланы дәф ет, бизләрдән дуалары гәбул ет! Бизи бу ҝүнләрдә гүввәтләндир! Бизә јардымчы ол, имдад вер! Хүсуси тофигатыны нәсиб ет!».
Нәдир бу ҝүнләрин хүсуси тофигаты? Мәһз риза мәгамы – Аллаһын разылығы олдуғу ишләрә дахили мәһәббәт вә истәк. «Аллаһым! Өзүнә, Пејғәмбәринә, вилајәт саһибләринә итаәти ки, ваҹиб бујурмусан – бизә гисмәт ет ки, бу вүҹуди итаәти, ардыҹыллығы јеринә јетирә биләк!» - дејә диләјир мүхлис бәндә.
Мәһз бурада вар сәадәтин ачары – камалын ардынҹа ҝетмәк дурумуна саһиб олмагда. «Сән һәгигәтән дуалары ешидәнсән! Бизләрә Сәнин разылығын олдуғун дурума ҝәлмәк үчүн мәнәви һаләт вер!» - тәкрарән чағырыр бәндә, - «Бизи бу ҝүнләрдә назил етдијин хејирләрдән мәһрум етмә! Бизи ҝүнаһлардан пак ет! Еј, гејбләри билән Аллаһ! Әбәди беһишти бизә аид ет бу ҝүнләрдә».
Имам Ҹәфәр Садигдән (ә) ҝәлән бу мүбарәк дуанын давамында бәндә Аллаһдан истәјир ки, бағышланмаз ҝүнаһ етмәјә она имкан вермәсин, арадан апарылмајан гәмин ҝәлмәсинә јол вермәсин, өдәнә билинмәјән борҹ она јетишмәсин. Дүнја вә ахирәтдә асудәлик вә асанлыг истәјир бәндә Рәббиндән.
«Сән – јашла долу ҝөзләрә мәрһәмәт едәнсән, дуалары ҹавабландырансан. Сән – јерләрин вә ҝөјләрин Рәббисән! Сән – һәр кәсин сәсини таныјансан» - јенә дә Аллаһ Тәаланын кимлијини танытдырыр инсана Имам (ә) дуа васитәсилә. «Бәс елә исә Пејғәмбәр (ә) вә Әһли-Бејтинә (ә) салам ҝөндәр» - дејә мүнаҹат едир бәндә Рәббинә.
Ҹәһәннәм атәшиндән гуртулуш вә азадлыг истәјир бәндә: «Бизи бу ҝүнләрдә оддан, ҹәһәннәм атәшиндән азад оланлардан, ҹәннәтә чатмышлардан вә рәһмәтинлә ниҹат тапмышлардан гәрар вер, еј, мәрһәмәтлиләрин Ән Мәрһәмәтлиси!».
Аллаһым! Сән Өзүн бу дуада олан мүбарәклији ҹәми бәндәләринә шамил ет!
Аллаһым, үммәти Һәзрәт Пејғәмбәр (с) вә Әһли-Бејтинин (ә) јолунда сабитгәдәм гәрар вер!
Аллаһым, Өз Һүҹҹәтин олан 12-ҹи Имам Һәзрәт Меһди Саһиб-әз-Заманын (ә.ф.) мүгәддәс зүһуруну тәҹили ет! Амин!
