
Сон заманлар һәр јердә Азәрбајҹаны ҝөрмәјә башламышам. Бир шеирин мисраларында, бир филмин сүжетиндә, бир јазычынын китабында, бир философун фикирләнидә Азәрбајҹан гаршыма чыхыр. Мәсәлән, алман философу Шопенһауерин бәзи фикирләри јадыма дүшүр вә дәрһал Азәрбајҹанла гошалашдырырам. Шопенһауер дејирди ки, дүнјанын ән јохсул инсаны, пулдан башга һеч нәји олмајандыр. Әслиндә Азәрбајҹан дүнјанын ән ҝөзәл, ән ҹазибәдар, хошбәхт инсанларын јашадығы өлкә олмалыјды. Чүнки бунун үчүн һәр шејимиз вар. Амма мәнәви јохсуллуг азарына тутулмушлар өлкәни батаглыға чевирдиләр. Онлар пулдан башга шејләрә дә дәјәр версәјдиләр, бу ҝүн тамам фәргли Азәрбајҹанын вәтәндашлары олардыг. Бәли, бизи чох јохсул адамлар идарә едир.
Şопенһауер һәм дә “башгаларына бәнзәмәјә чалышараг мәнлијимизин дөрддә үчүнү итиририк” дејирди. Јенә дә фикир мәни доғма јерләрә апарыр. Јалтаглығын, үзәдуранлығын, таланчылығын, сахтакарлығын нормаја чеврилдији өлкәдә дәјәрләр јерини дәјишир. Адамлар нормал јашамаг үчүн бу јени “дәјәрләр”ә адаптасија олунур. Бир дә ајылырыг ки, адам јеринә гојдугларымыз өзүнү пис адамлара охшадыб вә мәнлијинин һамысыны итириб. Һарам пулла виллаја, баһалы автомобилә, бизнес империјасына саһиб оланлара охшмаг истәјәнләр чохалыр. Нәтиҹәдә тәкҹә адамларын дејил, өлкәнин дә дөрддә үчү итмәјә башлајыр.
Вә нәһајәт, Шопенһауер мәрһәмәти, әхлагын тәмәли адландырырды. Бу өлкәдә мәрһәмәтсизлк фонтан вурур. Ҝүнаһсыз адамларын шәрләнәрәк һәбс олунмасыны, ләјагәтли инсанлара чамур атылмасыны, јүзминләрлә аиләнин еһтијаҹ ичиндә јашамасыны ҝөрүрүк. Елә шејләр ҝөрүрүк ки, “инсан буну неҹә едә биләр” суалы бејнимизи дешир. Елә һагсызлыглар ҝөрүрүк ки, түстүмүз тәпәмиздән чыхыр. Бәли, әхлагын тәмәли чатладығына ҝөрә, әхлагсызлығын һүндүрмәртәбәли сарајлары уҹалыб.
Тәәссүф ки, бу ҝүн Азәрбајҹаны хатырладан мәнфи нүмунәләр чохдур. Каш, мүдрик фикирләри мүсбәт мәнада Азәрбајҹана охшада билмәк дә гисмәтимиз олсун.