Шрифт өлчүсү:
А+
А
А-
03 Мај 2015

ХҮМС - (3)

Хүмсүн фәлсәфәси

Хүмсүн бир чох һикмәт вә фәлсәфәси вардыр. Онлардан бәзиләрини гејд едирик:
1) Шүбһәсиз ки, Ислам тәкҹә әхлаги, фәлсәфи вә ја етигади бир мәктәб кими зүһур етмәмишдир. Ислам бүтүн мадди вә мәнәви еһтијаҹлар нәзәрә алынмыш иҹтимаи бир дин олараг зүһур етди. Бу мәктәб Пејғәмбәр (салләллаһу әләјһи вә әлиһи вә сәлләм) дөврүндә һөкумәт гурулан вахтдан варды. Һөкумәтин идарәси үчүн низамлы вә јетәрли тәминат мәнбәси лазым иди. Бунунла да Ислами һөкумәт тәшкили сајәсиндә ҹәмијјәтин имкансызларына, әлилләринә, хәстәләринә, һимајәсизләринә вә јетимләринә көмәк едиб игтисади бошлуғу долдурмаг оларды. Аллаһ-тәала зәкат ајәсини назил етмәклә сонсуз рәһмәт вә јардым әлини Пејғәмбәрә (салләллаһу әләјһи вә әлиһи вә сәлләм) узатды. О, зәкаты ваҹиб етмәклә бу чатышмазлыг вә нөгсаны арадан галдырды. Зәкат бүтүн Ислам ҹәмијјәтинә мәхсус олан бүдҹәләрдәндир. Зәкат Бәни-Һашимә (сејјидләрә) јох, гејд олунанлара чатыр. Лакин һөкумәт башчысы олараг Имамын да тәмин олунасы хәрҹләри вардыр. Ислам гурулушунун инкишафы вә ҹәмијјәтин идарәси үчүн она бөјүк бүдҹә лазымдыр. Бу мәгсәдлә дә хүмс вермәк ваҹиб олмушдур. Хүмс рәвајәтләрдә Ислам һөкумәтинин верҝиси кими гејд олунуб.
2) Аллаһ-тәала Ислам Пејғәмбәринин (салләллаһу әләјһи вә әлиһи вә сәлләм) иззәт вә кәрамәтини горујараг Бәни-Һашим вә онун јахынларындан олан фәгирләрин тәмин олунмасы үчүн хүмсү ваҹиб етди. Аллаһ онларын пајыны Өзү вә Пејғәмбәрин (салләллаһу әләјһи вә әлиһи вә сәлләм) пајына јахын билди. Бунунла да онларын тәһгир олунмасы үчүн јаранмыш шәраит арадан ҝөтүрүлдү. Бәзи шәхсләрин фәгирләрә зәкат верәркән өзләрини үстүн, гаршы тәрәфи исә алчалмыш һисс етмәләри мүмкүндүр. Һансы ки, хүмс адланан верҝинин өдәнмәсиндә мәсәлә исә там әксинәдир. Бурада хүмсү алан шәхс үстүн һесаб олунур.
3) Хүмс елә бир бүдҹәдир ки, Имам (әләјһиссәлам) нәзәрдә тутдуғу хејир ишләри бу бүдҹә васитәси илә нәзәрдән кечирир вә ону лазым билдији истигамәтләрдә сәрф едир. Ајәдә дејилән “Аллаһа мәхсус олан (хүмс)”, әслиндә Пејғәмбәр үчүндүр. Пејғәмбәр (салләллаһу әләјһи вә әлиһи вә сәлләм) дә ону истәдији јерләрдә сәрф едир.
4) Хүмс - инсанын камиллији вә инкишафы үчүн васитәдир. Һәр бир шәхс вәзифәләрини јеринә јетирмәклә камиллик мәрһәләләрини кечир. Инсан Аллаһа јахынлыг мәгсәди илә вә дүнјаја арха чевирмәклә вәзифәсини јеринә јетирир, ҝүнаһларыны тәмизләјир вә камиллијә доғру һәрәкәт едир.
5) Бу мәктәбин әсас һәдәфи олан Илаһи динин дирчәлиши вә Ислам һөкумәтинин гурулмасы үчүн зәкат бүдҹәсиндән әлавә мүстәгил бир бүдҹә лазымдыр. Илаһи әдаләт һөкумәтинин гурулмасына доғру олан бир ингилабын хәрҹләринин тәмин олунмасы үчүн хүмс, чох бөјүк сәрвәтдир.
Һәмин мәктубда јенә дә Имам Рза (әләјһиссәлам) белә бујурур: “Хүмс бизим Аллаһын дининә јардымымыздыр.”
Əлбәтдә ки, хүмсүн бизим билмәдијимиз бир чох сәбәб вә һикмәтләри дә ола биләр.

Бир шүбһәјә ҹаваб

Бәзиләри белә дүшүнә биләр ки, хүмсүн бир һиссәсинин сејјидләрә ајрылмасы бир нөв ајры сечкиликдир. Ҹаваб олараг демәлијик ки, ујғун һиссә јалныз еһтијаҹлы сејјидләрә хәрҹләнир. Бундан әлавә онлара јалныз бир иллик еһтијаҹы верилә биләр. Демәк, һәмин һиссәдән јалныз игтисади чәтинлијә дүшмүш јохсул, јетим ушаглар фајдалана билир. Бундан әлавә, сејјид олмајан еһтијаҹлылар өз еһтијаҹыны зәкатдан өдәјә биләр. Унутмамалыјыг ки, јохсул сејјидләрин зәкатдан истифадә етмәк һүгугу јохдур. Зәкат, ҹәмијјәтин үмуми бүдҹәси сајылыр. Белә ҝөрүнә биләрди ки, сејјидләрин зәкатдан мәһрум едилмәси дә онлара гаршы ајры сечкиликдир. Амма Ислам ганунларында бүтүн тәбәгәләр нәзәрдә тутулмушдур. Сејјидләр хүмсдән, сејјид олмајанлар зәкатдан пај алыр. Сејјидләрин зәкатдан мәһрум едилмәсинин сәбәби ајрысечкилик јох, бир имтијаздыр. Сејјидләр мүәјјән мәсләһәтләр әсасында үмуми бүдҹәдән истифадә едә билмәзләр.

Ики мүһүм нөгтә

Ики мүһүм нөгтәни хатырламаг истәрдик:
1)Тәәссүфләр олсун ки, бәзиләринә хүмс мәсәләсини дејәркән өзләрини ја кәнара шәкир, ја да мүхтәлиф бәһанәләр ҝәтирәрәк Аллаһын ваҹиб бујурдуғу бу һөкмә етинасыз јанашырлар. Сәбәби дә чох ајдынды, чүнки ортада “ПУЛ” вар.
Бәһанә: “Әҝәр хүмс версәм, онда пулум азалар вә чәтин вәзијјәтә дүшәрәм.”
Ҹаваб: “Индијә кими хүмсү өдәјән һеч бири чәтинлијә дүшмәмиш вә мүфлис олмамышдыр. Бағбанлар илин мүәјјән фәслиндә ағаҹларын будагларыны кәсирләр ки, һәмин ағаҹлар јахшы бар вериб, боллу-бәрәкәтли олсун. Аллаһа иман ҝәтирәнләр дә һәр ил хүмсү өдәмәклә вар-дөвләти чохалмыш вә бәрәкәтли олмушдур.
Бәһанә: “Аллаһ мәсләһәт билсәјди, мәнә пул јетирдији кими касыба да јетирәрди. Демәли, мәсләһәт билмир.”
Ҹаваб: Бәли, Аллаһын һәр шејә гүдрәти чатыр. Лакин О, сәнин камиллијә вә Ҹәннәтә јетишмәјин үчүн сәни имтаһан едир. Гуран-Кәрим бујурур:

وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ أَنفِقُوا مِمَّا رَزَقَكُمْ اللَّهُ قَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا أَنُطْعِمُ مَن لَّوْ يَشَاء اللَّهُ أَطْعَمَهُ إِنْ أَنتُمْ إِلَّا فِي ضَلَالٍ مُّبِينٍ


«Онлара – “Аллаһын сизә рузи олараг вердијиндән сәрф един!” - дејилдикдә, кафирләр иман ҝәтирәнләрә – “Аллаһын истәдији тәгдирдә једирә биләҹәји кәсәми јемәк верәк?” – ҹаваб верәрләр. (Аллаһ онун аҹ галмағыны истәмишдир!) (Билин ки,) Сиз јалныз ачыг-ашкар азғынлыг ичиндәсиниз.» (Јасин сурәси, ајә 47)
2) Икинҹи мүһүм нөгтә будур ки, хүмсү өдәмәк истәјән шәхсләрә ваҹибдир ки, мүәјјән олунмуш бир ҝүнү хүмс или тәјин етсинләр. Лакин хүмс илинин тәјини инсанын өз ихтијарында дејил вә үрәи истәдији ҝүн хүмс илини тәјин едә билмәз. Јәни илк дәфә ишләмәјә башладығы тарихи, јахуд илк дәфә әлә ҝәлән ҝәлирин тарихи “хүмс илинин әввәли” тәјин едилмәлидир. Белә ки, әҝәр бир шәхс индијә кими хүмс вермәјибсә вә илк дәфә ишләмәјә башладығы тарихини, јахуд илк дәфә әлә ҝәлән ҝәлирин тарихини “хүмс илинин әввәли” тәјин етмәјибсә, онда о, кечмиш хүмсләри һесабламаг үчүн тәглид етдији мүҹтеһидә, јахуд онун сәлаһијјәтли нүмајәндәсинә мүраҹиәт етмәли вә кечмиш хүмсләри һәлл етдикдән сонра һәмин ҝүнү өзүнүн “хүмс илинин әввәли” тәјин етмәлидир.


5994 дәфә бахылыб
در حال ارسال اطلاعات...