Белә бир суал ортаја чыхыр ки, әввәлиндә вә сонунда һеч бир дуа олмајан (әввәлиндә шәһадәтләр, сонунда үч салам олан) шәһадәтдә салават демәјин фәлсәфәси нәдир? Ејни заманда Аллаһын “Аллаһ вә Онун мәләкләри Пејғәмбәрә (с) салават ҝөндәрир; еј иман ҝәтирәнләр, сиз дә пејғәмбәрә салават ҝөндәрин вә онун гаршысында тамамилә тәслим олун” ҝөстәришиндән сонра нә үчүн салават чәкилир?
Бу суала ҹаваб вермәк үчүн үч мүгәддимәјә еһтијаҹ вар:
1. Инсан ихтијари олараг ҝөрдүјү һәр бир ишдә мәгсәд вә нәтиҹә нәзәрдә тутур. Бүтүн дуаларымызда мәгсәд дуанын гәбул олмасыдыр.
2. Шәхси дуаларымызын хејиримизә олуб-олмајаҹағыны билмирик. Лакин салаватын һеч бир шүбһәсиз гәбул олаҹағыны билирик. Буна ҝөрә ағыллы инсан вахтыны гәбулуна әмин олдуғу дуалара сәрф едир.
3. Пејғәмбәр вә онун Әһли-бејтинә рәһмәт истәдикдә әслиндә, онлара бир һәдијјә тәгдим едирик. Билирик ки, бу сәхавәтли вә кәрамәтли шәхсләр бизим һәдијјәмизи ҹавабсыз гојмајаҹаглар. Онларын ҹавабы бизләрә етдикләри дуалардыр. Онларын дуасы гәти шәкилдә гәбул олунур. (Бурада лазым билирик ки, Ислам республикасынын телевизија јајым мәсулларына тәшәккүр едәк. Бу шәхсләр хәбәрләр програмындан өнҹә салават зикрини ҝөзәл бир адәт шәклинә салмышлар. Һәр кәс салават ҝөндәрсә бу шәхсләр онун савабына шәрик олаҹаглар.) Өзүмүз өзүмүзә дуа етдикдә гәбул олуб-олмајаҹағы мәлум дејил. Лакин онлар бизим үчүн дуа етсә, шүбһәсиз ки, онларын дуасы гәбул олаҹаг. Фәлсәфи диллә десәк, һәм дуа едәнин истедад вә габилијјәти, һәм әта едәнин сәхавәти нөгсансыздыр. Јәни Аллаһын фејз верәнлији вә мәсумларын габилијјәти мәрһәмәтин назил олмасыны лабүдләшдирир. Ујғун һалда дуаларымызын гәбул олунмамасы үчүн һеч бир манеә јохдур. Бу сәбәбдән дә ағыл һөкм едир ки, мәнфәәт истәјириксә садә шәкилдә дә олса, о бөјүк шәхсијјәтләрә салават ҝөндәрәк.
2-ҹи нөгтә: Бу салаватларын фајдасы инсанын өзүнә гајыдыр. Чүнки пејғәмбәр вә онун аиләсинин вүҹуду башдан-баша илаһи рәһмәтлә долмушдур. Беләликлә, бизим ҝөндәрдијимиз рәһмәтләр онларын вилајәтиндә оланлара чатыр. Долмуш стәкана дајанмадан су төксәк онун алтындакы габ вә әтрафында олан мөвҹудлар бу судан бәһрәләнәҹәкдир. Пејғәмбәр вә Әһли-бејтин вүҹуду илаһи рәһмәтдә гәрг олдуғундан ҝөндәрилән салаватларын бәрәкәти инсанын өзүнә вә диҝәр шәхсләрә чатыр. Дуаларда охујуруг: “Илаһи, Мәһәммәд вә онун аиләсинә рәһмәт ҝөндәр. Елә бир рәһмәт ки, онун васитәси илә ҝүнаһларымызы бағышлајасан вә ејбләримизи өртәсән. (“Сејјид ибн Тавус, “Әл-мүрагибат”, ҹ. 1, с. 76.)
Ҝөндәрдијимиз һәдијјәләр (салаватлар) мүгабилиндә пејғәмбәр вә Әһли-бејт бизим үчүн дуа едир вә бизи өз һәдијјәләри илә фајдаландырыр. Бүтүн бунлардан әлавә ҝөндәрдијимиз салаватларын нәтиҹәси өзүмүзә гајыдыр.
3-ҹү нөгтә: Психоложи принсипләрә әсасән ләјагәтсиз инсан бөјүк бир шәхсдән нә исә истәдикдә әввәлҹә онун диггәтини ҹәлб етмәлидир. Мәсәлән, өнҹә онун өвлады вә ја јахын бир досту илә әлагә јарадараг өз истәкләри үчүн зәмин һазырламалыдыр.
Һеч шүбһәсиз, биз инсанлар ҝүнаһлар вә чиркин ишләримизә ҝөрә Аллаһын әзәмәтли дәрҝаһындан нә исә истәмәјә лајиг дејилик. Башга бир тәрәфдән, еһтијаҹларымызын өдәнмәсини Онун дәрҝаһындан истәмәкдән башга чарәмиз јохдур. Демәк, истәмәк үчүн иҹазә алмалы вә ләјагәт әлдә етмәлијик. Бу иш үчүн илаһи өвлијалара рәһмәт диләмәкдән јахшы һеч бир шеј јохдур. Беләликлә, Аллаһын ән әзиз достларына салават ҝөндәриб, әдәб нүмајиш етдирмәклә Аллаһын диггәтини ҹәлб етмәјә лајиг олур вә еһтијаҹларымызы истәјирик.
Əслиндә салават васитәси илә Аллаһын әзәмәтли дәрҝаһында сөз демәк үчүн ҹүрәт әлдә едирик. Өзүмүзә нә исә истәмәздән өнҹә Аллаһын достларына рәһмәт истәјирик. Башга сөзлә, бир нөв исрар едирик. Хүсуси бир тәрздә Әһли-бејтә әрз едирик: “Башдан-баша еһтијаҹ ичиндә олмағымыза бахмајараг, сизи севдијимиз үчүн өзүмүздән әввәл сизә рәһмәт истәјирик.”
Әһли-бејтин бизим дуаларымыза еһтијаҹы јохдур. Лакин бизим бу ишимиз фәгирин имканлы бир шәхсин гапысыны дөјүб “Аллаһ сәнә өмүр, сағламлыг вә бәрәкәт әта етсин” демәсинә бәнзәјир. Фәгир бу шәхсин малик олдуғу шејләри Аллаһдан онун үчүн истәјир. Бу сөзләр мәһәббәт ҝөстәриҹиси вә диггәти ҹәлб етмәк үчүндүр. Имканлы шәхс һеч заман фәгирә “мән сағламам” ҹавабыны вермәз. Чүнки фәгирин бу дуадан савај әлиндән һеч бир иш ҝәлмәдијини билир. Фәгир бу сөзләрлә демәк истәјир ки, әҝәр сән сағлам олмасајдын мән Аллаһдан сәнин үчүн сағламлыг истәјәрдим. Демәк, бу нөв дуаларын әгли изаһы јохдур. Бу дуалар јалныз ешг вә мәһәббәт ҝөстәриҹисидир.
