Бизим мөвламыз вә мүрагибәт әһлинин өрнәји (Сејид ибн Тавус) “Игбал” китабында халис оруҹу танытмаг вә ону ријалы, шүбһәли оруҹдан ајырд етмәк үчүн бир сыра мејарлар ҝөстәрмишдир. Биз дә тәбәррүк мәгсәдилә онлары гејд едирик.
1. Мүстәһәб оруҹ тутдуғу вахтларда бир дәстә оруҹ тутмуш јахшы адамын арасында өз оруҹуну сындырмаға утанырса, билсин ки, онун оруҹу шүбһәлидир, бу оруҹда ҹамаатын гәлбинә јахын олмаг нијјәти вардыр, онларын гәлбиндә јер етмәк истәјир вә Аллаһ разылығы үчүн дејил.
2. Әҝәр бәзи адамларын онун оруҹ тутдуғуну билмәсини истәјирсәнсә, јәни ҝүман едир ки, һәмин адамлар онун оруҹ олмағындан хәбәр тутсалар, дүнјасы үчүн хејрли олаҹаг, бахмајараг ки, бу дүнја хејри онларын даһа чох тәриф вә һөрмәт етмәси иләдир; јахуд башгаларынын онун оруҹундан хәбәрдар олмасына мејли оруҹа рәғбәтиндә тәсир гојаҹаг һәддә дејилдир, лакин ејни һалда Аллаһдан башга ҹамаатын да ону билмәсини истәјир. Һәр ики һалда онун оруҹу хәстәдир вә хар бәндәләрдән олаҹаг.
Ахырынҹы ҹүмләдә Сејидин мәгсәди бәлкә дә будур ки, гәлбиндә Аллаһдан гејрисинин онун оруҹундан хәрәбдар олмасы тәкликдә Аллаһын хәбәрдар олмасындан үстүн олсун. Амма онун рәғбәт вә мејлинә тәсир гојаҹаг һәддә дејил.Â
3. Чохлу оруҹ тутанларла оруҹ тутмаг онда ҹанлылыг вә ҹошғунлуг јарадыр, лакин тәкликдә оруҹ тутдугда сүст олурса, мәлум олур ки, оруҹ тутанларын чохлуғунун онун нијјәт вә әмәлиндә тәсири олмушдур. Она ҝөрә дә ҹошғунлуг вә сүстлүјүн онун гәлбиндә тәсири һәддә ихласы хараб олуб вә оруҹу хәстәләниб.Â
4. Ҝөрсүн ки, оруҹ тутмагда мәгсәди саваб газанмагдыр, ја Рәббул-әрбабын истәјинә хатирдир? Әҝәр саваба ҝөрә олса, бу әмәл илә дејир ки, Аллаһы Она итаәт етмәјә хатир оруҹ тутмаға вә бөјүклүјүнә хатир ибадәтә етмәјә лајиг билмирәм. Әҝәр Онун рүшвәти олмасајды, Она ибадәт етмәздим, габагкы јахшылыгларынын һаггыны јеринә јетирмәздим, бөјүк мәгамынын һөрмәтини сахламаздым.
5. Әҝәр ифтар сүфрәсинин рәнҝли олмасы вә онун ләззәти ҹоғшунлуғуну артырса, демәли, ҹошғунлуғун чохлуғу мигдарында оруҹ әввәлдән ахыра кими Аллаһдан гејриси үчүн олмушдур.
Бура гәдәр оруҹу ихласла башламағын мејарларыны дедик. Инди исә оруҹу ихласла баша вурмағын ајырд едилмәсинин бир нечә мејарыны тәгдим едирик.
1. Әҝәр оруҹ олдуғу ҝүн арасында ләзиз јемәк, ја ҝөзәл һәјат јолдашы, ја мәнфәәти олан јахшы бир сәфәр гаршыја чыхса вә бу сәбәбдән оруҹ ҹошғунлуғу онда азалса, оруҹ онун үчүн ағыр олса, оруҹу сындырмаға, јахуд онун тез баша чатмасына мејли олса, демәли, јенә дә оруҹу ихласла јанашы олмамышдыр. Чүнки әҝәр бир кәсин хидмәтчиси бир әмәли нараһатлыгла вә көнүлсүз јеринә јетирсә, онун әмәлини гәбул етмәјәҹәк, онун әмәлиндә гејри-сәмимилији билдикдә өзүндән узаглашдыраҹаг.
2. Әҝәр бир иш гаршыја чыхса ки, оруҹу сындырмағы Аллаһ јанында ону тутмагдан даһа үстүн олса, лакин ҹамаатдан хәҹаләт чәкәрәк оруҹуну сындырмаса, ихласлы дејил. Чүнки өз әмәл вә нијјәтиндә мүхлис олсајды, бу ишдә һеч кәси нәзәрә алмазды, оруҹуну сындырмағы даһа үстүн тутарды.
3. Әҝәр ҝүн арасында оруҹу ону бир сыра ваҹибләри, јахуд Аллаһ јанында даһа әһәмијјәтли олан ишләри јеринә јетирмәкдән сахласа, амма бунунла белә ҹамааты нәзәрдә тутуб өз оруҹуну сындырмаса, ибадәтдә рија едәнләрин зүмрәсинә дахил олар, ибадәти бөјүк ҝүнаһлардан сајылар. Чүнки онун вәзифәси бурада Аллаһ јанында ән мүһүм олан бир иши јеринә јетирмәкдир. Бу ишдә ҹамаатын онун үзрүнү билмәмәсини нәзәрә алмамалыдыр. Әҝәр нәзәрә алса, оруҹун мәтләби, ја онун ихласы арадан ҝедәҹәк. Бахмајараг ки, онун оруҹу әввәлдә дүзҝүн вә Аллаһын разылығына сәбәб олмушдур.Â
Әҝәр белә бир мәсәлә гаршыја чыхыб ихласа зәрәр јетирсә, дәрһал төвбә етсин. Ону Мөвласына хидмәт етмәјә вә Рәббини разы салан бир әмәли јеринә јетирмәкдән сахлајан иш онун вә Мөвласынын дүшмәни кимидир. Неҹә ола биләр ки, өз дүшмәнини вә Мөвланын дүшмәнини Мөвласындан үстүн тута? Һалбуки, Онун һүзурундадыр вә Мөвла ону ҝөрүр. Аллаһдан гејрисини Аллаһдан үстүн тутса, онун дүнја вә ахирәт еһтијаҹларыны ким тәмин едәҹәк?
“Әл-Мурагибат”, сәһ. 127-130
