Мөвзунун ајдынлашмасы үчүн Азадлыг сөзүнүн мәнасы вә Исламын бу барәдәки ҝөрүшү һагда данышмаға мәҹбуруг. Үмидварам сөһбәтләрин мәҹмусу иҹтимаијјәтин мәлуматландырылмасы вә һабелә бизим кими вәзифәли шәхсләрин әмәл етмәси үчүн фајдалы олаҹаг.
İлк өнҹә азадлығын мәнасыны ајдынлашдырмалыјыг. Азадлыг нә демәкдир? Дүнјада ады-саны олан дөвләтләрин тәхминән һамысы, Шәрг вә Гәрб блоклары азадлыгдан дәм вурурлар. Һәм Гәрб демократијалары азадлыг иддиасындадырлар (әлбәттә, Гәрбдәки азадлыг фәрди азадлыгдыр), һәм дә Шәрг блоку өлкәләри, сосиалист гурулушлары вә јахуд сосиализм иддиасында оланлар азадлыг вә демократијадан дәм вурурлар. Шәрг өлкәләринин чоху дөвләтләринин адында азадлыг мәнасыны ифадә едән “демократик” сөзүнү ишләдирләр вә иддиа едирләр ки, бу гурулушларда мәгсәдләрдән бири дә азадлыгдыр. Әлбәттә, азадлыг дедикдә онларын мәгсәди фәрди азадлыг дејил, ҹәмијјәт мигјасында олан азадлыгдыр, јәни фәрди азадлығын ҹәмијјәт азадлығы сајдыглары бир шејдә гарышыб һәлл олмасы.
Ҝөрүрсүнүз ки, дүнјада азадлыг иддиасы вар; һәр дөвләт, һәр режим, һәр мәктәб вә һәр гурулуш азадлығы хүсуси тәрздә тәриф едир вә һамы иддиа едир ки, өз ҹәмијјәтләриндә азадлығы тәмин етмишләр. Ислам ҹәмијјәтләри дахилиндә, о ҹүмләдән бизим ҹәмијјәтмиздә дә бәзиләри азадлыг тәрәфдары олмагдан дәм вурурлар. Бунларын ичиндә олан ингилабчы вә мөмин адамлар азадлыг сөзүнү мүгәддәс бир сөз кими ишләдирләр вә мүхтәлиф формаларда олан сијаси, игтисади вә диҝәр азадлыгларын тәмин едилмәсинин тәрәфдарыдырлар. Һәмчинин онларын ичиндә азадлығы вә азадлыг тәләбләрини, сијаси мәгсәдләрини өрт-басдыр етмәк үчүн васитә едәнләр дә вар.
Öлкә дахилиндә зијалы груплары вә бу ҝүнләр Аллаһын лүтфү илә јүксәк сијаси билҝиләрә јијәләнмиш ади халг арасында азадлыг сөзү мүхтәлиф мәналарда тәкрар едилир. Һәр кәсин зеһниндә азадлығын бир мәнасы ҹанланыр, онун чәрчивәси мүәјјән дејил.
Әлбәттә, мүхтәлиф позғунлугларын - ҹинси вә әхалги позғунлугларын тәрәфдары олан бәзи инсанлар азадлыг шүары илә вә “биз азадыг, истәдијимиз һәр бир иши ҝөрә биләрик!” – дејә, тәәссүф ки, Гәрбдә адына азадлыг дејилән мәсәләни ортаја атырлар. Бизим ҹәмијјәтдә дә чох вахт азадлыг дејәндә Гәрбин бу нөв азадлығы јада дүшүр.
Дүнјада азадлыг һаггындакы бу иддиаларын бәлкә чоху суал алтындадыр. Јәни нә Гәрб өлкәләриндә, нә бу демократик гурулушларда вә нә дә гәзетләрин заһири бахымдан һәр бир сөзү јаза вә телевизија каналларынын һәр бир сөзү дејә билдији јерләрдә һәгиги азадлыг вар. Орада азадлығын нүмајиши вә декорасијасы мөвҹуддур, орадакы тоталитар режимләрин вә диктаторларын чиркин үзүнә чәкилмиш галын косметик бәзәкдир әслиндә. Орада да әсл азадлыг јохдур. Бу мөвзу, неҹә дејәрләр, азад олан чохлу өлкәләрин халглары үчүн ипуҹу ола биләр ки, өзләринин азад олмаларында шәкк етсинләр вә азадлыгларыны тәләб еләсинләр.
“Азадлыг фәлсәфәси нәдир?” вә “Инсан нә үчүн азад олмалыдыр?” суалларынын фәлсәфәси, көкү вә сүбуту олмалыдыр. Мүхтәлиф сөзләр дејилиб: фајда, үмуми хејир, үмуми ләззәт вә максимум, мәдәни һүгуглардан бири. Бунларын һамысына ирад тутмаг олар. Онларын өзләри дә ирад тутурлар.
Əҝәр сон илләрдә либерализм һаггында јазыланлара бахсаныз, ҝөрәрсиниз ки, азадлыг барәсиндә нә гәдәр әбәс, биһудә, фајдасыз вә орта әсрләр дөврүнә бәнзәр сөзләр дејилиб. Бири бир сөз дејиб, о бириси ҹаваб вериб. Сонра даһа бириси ҝәлиб вә онун ҹавабына ҹаваб вериб. Доғрудан да, үчүнҹү дүнја зијалылары үчүн пис әјләнҹә дејил: бири бу нәзәријјәнин тәрәфдары олсун, бири дә о нәзәријјәнин; бири бунун аргументләрини гәбул етсин, бири онун дәлилләрини изаһ етсин, башга бири дә нәзәријјәни өз ады илә башгасына сырысын. Ән чоху будур ки, азадлығын фәлсәфәси вә мәншәји бир инсани һүгугдур.
Азадлыг Аллаһын вә ингилабын һәдијјәсидир. Азадлыг халга мәхсусдур вә халгын фитри дујғуларындандыр.
Ајәтуллаһ Сејид Әли Хаменеи
Nur-az.com
