Оруҹ инсанын јалныз јемәк-ичмәкдән имтинасы дејил. Бу јемәмәк, ичмәмәк мәгсәдли шәкилдә олмалыдыр.
Мәним вә сизин һәјата кечирмәдијимиз әмр олунан ибадәтләр, вәзифәләр әслиндә нәфси сафлашдырмаг вә ја өзүнүтәрбијә васитәләридир. Бизим камиллијимиз үчүн бир васитәдир. Әҝәр идман етмәсәниз, бәдәниниз ҝүҹсүз, травмалара гаршы зәиф олаҹаг. Әҝәр ҹисминизи ҝөзәлләшдирмәк, ҝүҹләндирмәк, мүхтәлиф баҹарығынызы, истедадларынызы үзә чыхармаг истәјирсинизсә, идман етмәлисиниз. Намаз идмандыр. Оруҹ идмандыр. Јохсуллара әл тутмаг идмандыр. Јалан данышмамаг идмандыр. Хејирхаһлыг идмандыр. Бу идманларла руһ ҝөзәл, ҝүҹлү вә камил олур. Әҝәр бу идманлар олмаса, заһирдә чох ҝөзәҝәлимли, јарашыглы ҝөрүнә биләрик. Лакин батинимиз чох гүсурлу, јарымчыг, ҹансыз, јохсул вә зәдәләрә гаршы зәиф олаҹаг. Оруҹ бу идманлардан биридир.
Оруҹ инсанын јалныз јемәк-ичмәкдән имтинасы дејил. Бу јемәмәк, ичмәмәк мәгсәдли шәкилдә олмалыдыр. Әкс-тәгдирдә сиз, бир ҝүн проблемләрин вә ја ишин чохлуғундан он ики саат, он беш саат бир шеј јемәјә вахт тапмасаныз, сизә һеч бир саваб верилмәјәҹәк. Амма һәмин имсакы нијјәтлә етдикдә – "Нијјәт едиб, ардынҹа әмәл етсә" ("Әл-Игбал әл-әмал", сәһ. 22) – бу, сизә дәјәр верән, руһунузу гијмәтли едән парлаг бир ҝөвһәр олаҹагдыр.
Оруҹун шәрти нијјәтдир. Нијјәт нә демәкдир? Јәни бу әмәли, бу һәрәкәти, имсак вә мәшги Аллаһа доғру јөнәлмәк үчүн, Аллаһ үчүн, илаһи ҝөстәришләри һәјата кечирмәк үчүн едирәм. Һәр бир ишә дәјәр верән будур. Буна ҝөрә дә мүбарәк рамазан ајынын дуасында охујуруг: "Аллаһым, бизи нијјәт едиб, сонра әмәл едәнләрдән ет. Бәдбәхт олуб һалсызлыг едәнләрдән етмә". Һалсызлыг, ишә мејлсиз јанашма, ҝүмраһ олмамаг – истәр мәнәви иш олсун, истәрсә дә мадди иш – бәдбәхтликдир.
Оруҹ, ән јахшы ишләрдән биридир. Заһирдә бир иш ҝөрмәмәк, әмәл етмәмәк олса да батиндә әмәлдир, мүсбәтдир. Сиз бу иши нијјәт етдијиниз үчүн оруҹ саатына дахил олдуғунуз вахтдан – јәни, дан јери сөкүлдүкдән – ҝүнүн сонунадәк даим сөзүҝедән нијјәтинизә ҝөрә ибадәт һалындасыныз. Әҝәр јатсаныз да ибадәт һалындасыныз. Јол ҝетсәниз дә ибадәт етмиш олурсунуз.
Пејғәмбәрин белә бујурдуғу нәгл олунмушдур: "О ајда нәфәсләриниз тәсбиһ, јухунуз ибадәтдир". ("Әл-Әмали", Сәдуг, сәһ. 93) Сизин нәфәс алмағыныз, јатмағыныз ибадәтдир.
Јуху неҹә ибадәт ола биләр? Нәфәс алмаг неҹә "сүбһанәллаһ" демәк ола биләр? Бу, она ҝөрәдир ки, сиз бекар да олсаныз, һеч бир иш ҝөрмәсәниз белә бу вадијә нијјәтлә дахил олдуғунуз үчүн бирбаша ибадәт һалындасыныз.
Диҝәр бир рәвајәтдә охујуруг: "Оруҹ тутанын јухусу ибадәт, сүкуту тәсбиһдир". ("Сәваб әл-әмал", сәһ. 51) Сүкут етдијиниз, данышмадығыныз заман белә санки "сүбһәналлаһ" дејирсиниз. "Әмәли гәбул, дуасы мүстәҹабдыр". ("Сәваб әл-әмал", сәһ. 51) Сизин бу ајда әмәлиниз гәбулдур. Дуаларыныза ҹаваб вериләҹәк. Сакитлијиниз ибадәтдир, нәфәс алмағыныз ибадәтдир. Јатмағыныз ибадәтдир. Нә үчүн? Чүнки сиз бу имсакы, бир чох ҹисмани ләззәтләрдән әл чәкмәји отуз ҝүн мүддәтиндә Аллаһ үчүн тәҹрүбә едирсиниз. Бүтүн бу ибадәтләр, еләҹә дә диҝәр ибадәтләр бу меһвәр әтрафында фырланыр ки, инсан нәфсани еһтираслары, инсаны сәвијјәсизлијә сүрүкләјән, көлә едән һәззләрлә мүбаризә етсин. Инсан нәфсинин ҹиловуну ачыб бурахмаг һүнәр дејил. Баҹардығы гәдәр һәзз алмаг камиллик дејил. Бу, һејванлыгла бағлы мәсәләләрдир. Инсанын да һејвани бир тәрәфи вар. Бу һејвани тәрәфини ҝүҹләндирмәкдир. Әлбәттә, һејвани јөн дә бизим бир һиссәмиздир. Бизим она малик олмамамызы истәмәмишләр. Јемәк, ичмәк, истираһәт етмәк, мүбаһ һәзз алмаг бизим вүҹудумузун тәркиб һиссәсидир. Бунун бир ејби дә јохдур. Кимсә онлары гадаған етмәмишдир. Гадаған олан инсанын бу јөндә гәрг олмасыдыр. Маддијјата гәрг олмаг инсаны бу јөндә гәрг олмаға чәкир. Динләр, расионал әсаслар – расионал әсаслара сөјкәнән илаһи метод – инсанын гаршысыны алыр ки, бу һәјат еһтирасларындан, ләззәтләриндән һәзз алмаг енишиндә ихтијарыны әлдән вериб сүрүшмәсин. Инсаны ләззәтләрдә ҹиловсузлуға дәвәт едән истәнилән чағырыш алова дәвәтдир, бәдбәхтлијә, һәлак олмаға чағырышдыр. Үмумиликдә пејғәмбәрләрин (ә) дәвәти, һикмәт саһибләринин һарајы, илаһи чағырышлар бу ләззәтләрә ҝөз јуммаг истигамәтиндәдир. Оруҹ да бу гәбилдәндир. Буна ҝөрә дә рамазан ајы инсанын мәшг етмәси, комплекс ҝүнаһлары тәрк етмәси үчүн ујғун бир шәраит һесаб олунмушдур.
Ајәтуллаһ Сејид Әли Хаменеи
