Һәјатда ән мүһүм гәрарлардан бири аилә гурмаг гәрарыдыр. Инсанын һәјатда бөјүк сечимләр үчүн фүрсәтләри чох олмур. Јеткинлик һәддинә чатмыш инсан ағыл вә ирадәси илә мүһүм мөвзуларда сечим апара биләр. Бәләд, 10: "Биз она ики јол (хејир вә шәр, күфр вә иман јолларыны) ҝөстәрмәдикми?!" Инсан, 3: "Биз она һагг јолу ҝөстәрдик. Истәр (немәтләримизә) миннәтдар олсун, истәр нанкор (бу онун өз ишидир)." Инсан өз сечими илә талејини тәјин едир. Әҝәр ағыл вә тәдбирлә сечим апарса дүнја вә ахирәт сәадәти газаныр, азғын нәфс вә шејтан вәсвәсәләринә табе олса әбәди бәдбәхтлијә дүчар олур.
İслам тәлимләринә әсасән инсан һәјатынын ән дәјәрли дөнәми ҝәнҹликдир. Инсан мәһз бу дөвүрдә һәјати әһәмијјәтли сечимләр апарыр. Әҝәр дүзҝүн гәрар чыхарса һәјатыны дүзҝүн гурур. Бу дөнәм чох һәссасдыр. Инсан динини дә елә бу дөвүрдә сечир. Бу сечимдә мәҹбуријјәт јохдур. (бах: Бәгәрә, 256). Бу дөвүрдә дүзҝүн сечим апармыш ҝәнҹ бөһран јашамыр, чашгынлыг ичиндә олмур. Дүзҝүн сечим инсанын һәјатыны беһиштә чевирир. О гәлб арамлығы илә јашајыр. Һәмишә гәлбиндә мәрһәмәт вә достлуг һиссләри вар. Һеч бир башга сечим инсаны белә арамлыға чатдыра билмәз. Аилә мөвзусуна ҝәлдикдә дүзҝүн сечимин әһәмијјәти азалмыр. Дүзҝүн һәјат јолдашы сечими инсан һәјатыны ширинләшдирир.
Гуран ајәләриндән ајдын олур ки, ҝәнҹлик дөврү олдугҹа һәјати әһәмијјәтли бир дөврдүр. Инсанда јеткинлик әламәтләри ҝөрүнәндә о өзүнү аилә һәјатына һазырламалыдыр. Мәһз бу дөвүрдә ики ҝәнҹ илаһи никаһла камиллијә доғру һәрәкәт едә биләр. Ҝәнҹлик дөврүндә инсан өз характерини асанлыгла дәјишир. Аилә гуран ҝәнҹләрин бир-биринә ујғунлашмасы асан олур. Ширин өвлад немәти аилә бүнөврәсини даһа да мөһкәмләндирир.
Ҝәнҹләрин јашы артдыгҹа аилә гурмаг шәраити ағырлашыр. Чүнки артыг шәхсијјәт формалашыр, хасијјәтләр мөһкәмләнир. Характери, фикирләри дәјишмәк чәтинләшир. Јаш өтдүкдән сонра аилә гуранларын бир-биринә ујғунлашмасы чәтин олур. Психологлар бу фикирдәдир ки, характер формалашдыгдан сонра ону дәјишмәк чәтин олур.
Дини рәвајәтләрдә валидејнә төвсијә олунур ки, гызларыны характери формалашана гәдәр әрә версинләр. Әҝәр белә етмәсәләр гыз аилә һәјаты гурандан сонра ону јени шәраитә ујғунлашмасы чәтинләшир. Аллаһ-Таала Гуран ајәләриндә тәшвиг едир ки, инсанлар јеткинлик јашына чатанда аилә гурсунлар. Әлбәттә нәзәрә алмалыјыг ки, бүлуғ һәдди, јеткинлик дедикдә һәм ҹинси, һәм әгли, һәм физики бахымдан јеткинлик нәзәрдә тутулур. Нур, 59: "Сиздән олан ушаглар да һәдди-булуға чатанда (јаныныза дахил олмаг истәдикләри заман) өзләриндән әввәлкиләр кими изин истәсинләр. Аллаһ Өз ајәләрини сизә белә изаһ едир. Аллаһ (һәр шеји) биләндир, һикмәт саһибидир!" Ниса, 6: "Јетимләри никаһ јашына чатынҹаја гәдәр сынајын. Әҝәр ағла долдугларыны (һәдди-булуға чатдыгларыны) һисс етсәниз, малларыны өзләринә гајтарын. Бөјүјәҹәкләр (бөјүјән кими малларына саһиб олаҹаглар) дејә, о маллары исраф едиб тәләм-тәләсик јемәјин. Зәнҝин олан (гәјјум) о мала тохунмасын, касыб исә гәбул олунмуш гајда үзрә (еһтијаҹы олдуғу гәдәр, чәкдији зәһмәтин әвәзи мигдарында) јесин. Јетимләрин малларыны өзләринә гајтардығыныз заман јанларында шаһид тутун! Һагг-һесаб чәкмәјә Аллаһ кифајәт едәр!" Бу ајәјә әсасән јеткинлик јашына чатан шәхсин аилә һәјатына һазырлығы јохланылмалыдыр. Кәһф, 66: "Муса ондан сорушду: “Өјрәдилдијин доғру јолу ҝөстәрән елмдән мәнә өјрәтмәк шәртилә сәнә табе олумму?" Ајдын олур ки, инсан елм вә тәрбијәјә еһтијаҹлыдыр. Мүхтәлиф сурәләрдә бүлуғ һәдди илә бағлы нөгтәләр ачыгланыр. Гәсәс, 14: "(Муса) Јеткинләшиб камилләшәндә (отуз-гырх јашларына чатанда) она һикмәт вә елм (шәриәт елми) вердик. Биз јахшы әмәл саһибләрини белә мүкафатландырырыг!" Әнам, 152: "Јетимин малына, хејирхаһ мәгсәд (ону горујуб сахламаг, чохалтмаг) истисна олмагла, һәдди-булуға чатана гәдәр јахын дүшмәјин. Өлчүдә вә чәкидә дүз олун. Биз һәр кәси јалныз гүввәси јетдији гәдәр јүкләјирик. Сөз сөјләдијиниз заман (леһинә вә ја әлејһинә данышдығыныз адам) гоһумунуз олса белә, әдаләтли олун. Аллаһ гаршысындакы әһди (дини вәзифәләринизи, андларынызы) јеринә јетирин. (Аллаһ) бунлары сизә төвсијә етмишдир ки, бәлкә, дүшүнүб өјүд-нәсиһәт гәбул едәсиниз!" Јусуф, 22: "(Јусиф ҝәнҹлијинин) Ән јеткин дөврүндә чатдыгда она һикмәт (пејғәмбәрлик) вә елм вердик. Биз јахшы ишләр ҝөрәнләри белә мүкафатландырырыг!" Нәзәрдә тутулмуш јеткинлик 40 јашда әлдә олунур. Әһгаф, 15: "Биз инсана ата-анасына јахшылыг етмәји (валидејнләрилә ҝөзәл давранмағы, онлара јахшы бахмағы) төвсијә етдик. Чүнки анасы ону (доггуз ај бәтниндә) зәһмәтлә ҝәздирмиш, әзијјәтлә доғмушдур. Онунла (ана бәтниндә) дашынма вә (сүддән) кәсилмә мүддәти отуз ајдыр. Нәһајәт, (инсан) камиллик һәддинә јетишиб гырх јаша чатдыгда белә дејәр: “Еј Рәббим! Мәнә һәм мәним өзүмә, һәм дә ата-анама әта етдијин немәтә шүкүр етмәк вә Сәнә хош ҝедәҹәк јахшы әмәл етмәк үчүн илһам вер, нәслими әмәлисалеһ ет. Мән (ҝүнаһлардан) Сәнә төвбә етдим вә шүбһәсиз ки, мән мүсәлманларданам! (Өзүмү ҹани-дилдән Аллаһа тәслим едәнләрдәнәм!)" Бу јаш пејғәмбәрлик, рәһбәрлик, имамәт, бөјүк мәсулијјәтләрин гәбулу үчүн лазым олан камиллик јашыдыр. Амма аилә гурмаг үчүн ән мүнасиб јаш ҹинси јеткинликдән бир гәдәр сонрадыр. Аилә ҹинси јеткинлијә чатмыш өвлады аилә һәјатына һазырламалыдыр.
İсламда аилә һәјаты гурмаг чох төвсијә олунса да мүәјјән шәртләр вар. Ислама ҝөрә инсан евләнмәклә дининин јарысыны һифз едир. Һәзрәт Пејғәмбәр (с) бујурур ки, аилә гуран инсан дининин јарысыны горумушдур. Бунунла јанашы гејд олунур ки, тез издиваҹ едән инсан дининин үчдә икисини һифз едир. Һәзрәт Пејғәмбәр (с) бујурур ки, инсан аилә гуранда шејтан фәрјад гопарыб дејир: "Аман, аман! Дининин үчдә икисини әлимдән чыхарды!"
Ҝәнҹләр издиваҹы ҝеҹикдирдикдә ҝүнаһа шәраит јараныр. Салеһ бир аиләнин гурулмасы фүрсәти әлдән чыхыр. Чүнки характерләр мөһкәмләнир, бир-биринә ујғунлашма имканлары азалыр. Ујғунлашма дедикдә ҹинси јох, дүшүнҹә ујғунлашмасы нәзәрдә тутулур.
Аллаһ-Таала әгидә фәргләринә ҝөрә мөминләрә бујурур ки, мүшрикләр вә кафирләрлә евләнмәјин. Белә никаһын агибәти хош дејил. Јаша долдугдан сонра аилә гуран инсанлар арасында ихтилафлар гачылмаздыр. Ҝеҹикмиш издиваҹ севҝи вә мәрһәмәтин јеринә нифрәт вә гәзәби гојур.
Nur-az.com
