Рәвајәтләрдә дә тәсдигләнир ки, инсанын дүнјаја вә онун ләззәтләринә мејли тәбиидир вә мәзәммәт олунмур
Дүнја мәһәббәти һансыса дәрәҹәдә инсанын фитри мејлидир. Бу мејлә гаршы ирад јохдур, һәтта ујғун мејл мәзәммәт дә едилмир. Инсан елә бир шәкилдә хәлг олунуб ки, ҝөзәлликләрдән, дүнјанын ләззәтләриндән зөвг алыр, онлара мараг ҝөстәрир. Әслиндә дүнјаја мүнасибәтдә нормал мараг бәшәријјәт үчүн фајдалыдыр. Неҹә тәсәввүр етмәк олар ки, инсан дүнја ләззәтләринә нифрәт етсин?! Демәк, инсанын дүнја ләззәтләринә мејл ҝөстәриб онлардан зөвг алмасы ејб дејил. Мәсәлә бундадыр ки, инсан дүнја ҝөзәлликләрини, јохса ахирәти үстүн тутмалыдыр?!
Рәвајәтләрдә дә тәсдигләнир ки, инсанын дүнјаја вә онун ләззәтләринә мејли тәбиидир вә мәзәммәт олунмур. Рәвајәтләрдән бириндә охујуруг: «Инсанлар дүнјанын өвладларыдыр. Инсан анасыны севдији үчүн гынанмаз.» "Биһарул-әнвар", ҹ.73, с.131, рәвајәт 135, баб 122.) Бәли, инсан дүнјанын ағушунда доғулур, боја-баша чатыр. Дүнја бүтүн инсанлар үчүн ана кимидир. Мәҝәр анасыны севмәјән мәзәммәт олунмурму?! Демәк, дүнјаја мејл инсан характериндә гојулмуш мејлләрдәндир вә бу мејлә ҝөрә кимсәни гынамаг олмаз. Аллаһ өзү инсан фитрәтиндә белә бир мејл гәрар вермишдир вә мәгсәди ону сынаға чәкмәкдир: «Јер үзүндә оланлары бәрбәзәк гәрар вердик ки, онлары сынаға чәкәк.» (Гуран "Кәһф", 7.) Әҝәр дүнја вә онун ләззәтләри олмасајды, инсаны сынаға чәкмәк мүмкүн олмазды. Әсас мәсәлә одур ки, инсан ҝүнаһа мараглы олдуғу һалда Аллаһын әмринә әсасән ҝүнаһдан чәкинсин. Әҝәр ҝүнаһа мараг олмасајды, ҝүнаһдан чәкинмәк дә һүнәр сајылмазды. Инсанын севдији шеји тәрк етмәси онун үчүн иман нишанәси сајыла биләр. Тәбии ки, инсан марағы олмајан ишдән узаг дајанасыдыр. Белә бир узаглығы бәндәлик нишанәси сајмаг олмаз.
Бәли, инсан дүнјаја марағына ҝөрә мәзәммәт олунмур. Мәзәммәт олунан будур ки, инсан дүнјаја бағланыб ахирәти јаддан чыхарсын. Мәзәммәт олунан будур ки, мәнәвијјат, фәзиләтләр вә ахирәт мүгабилиндә дүнјаја үстүнлүк верилсин. Инсанын фитрәтиндә ҝөзәллијә севҝи вар. Она әмр етмәк олмаз ки, ҝөзәллији севмә. Демәк олар ки, белә бир һал мүмкүнсүздүр. Инсан сусадығы вахт тәбии шәкилдә су истәјир. Һәмин вахт она демәк олармы ки, су ичмә?! Инсан елә хәлг олунуб ки, истәр-истәмәз ҝөзәлликләрә вә дүнја ләззәтләринә мејиллидир. Она ҝөрә дә кимсәни бу сәбәбдән гынамаг, мәзәммәт етмәк олмаз. Амма бир шәхс әмәли олараг бу мејлләрини ҝүҹләндирсә, һәјат мәгсәди гәрар версә, дүнјаја мәшғул олмагла дини вәзифәләрини вә ахирәти јаддан чыхарса, мәзәммәтә лајигдир. Бәли, Гуран ајәләринә әсасән, дүнјаја бағлылыг јүксәлән хәтт үзрә давам етдикдә күфрлә сонуҹланыр. Она ҝөрә дә бу мејли өз башына бурахмаг тәһлүкәлидир. Дүнја мәһәббәтинин ән ашағы мәртәбәси будур ки, һәмин мәһәббәт инсаны ваҹиб әмәлләрдән чәкиндирмәсин, һарама сөвг етмәсин. Мүмкүндүр ки, белә бир шәхс мүстәһәб әмәлләри тәрк едиб кәраһәтли ишләрә јол вермәклә бир чох фәзиләтләри әлдән чыхарсын. Дүнјаја бағлылығын белә бир мәртәбәси һаггында «әхлаги бахымдан мәзәммәт олунур» сөјләнилир. Бу мәртәбә әввәлки мәртәбәдән тәһлүкәли олмаса да ујғун истигамәтдә башланғыҹ нөгтә ола биләр. Унутмајаг ки, бүтүн ишләр сыфырдан башлајыр!
