Аллаһ инсаны азад јаратмыш вә она сечим имканы вермишдир. Бәзиләри дејирләр ки, инсан өзүнү азад һисс етсә дә, әслиндә мәҹбурдур. Амма инсанын азад олдуғуну сүбут едән дәлилләр чохдур. Бу дәлилләрдән бәзиләрини хатырлајаг.
1. Инсан чох заман гаршысындакы ики јолдан һансыны сечмәк барәдә дүшүнүр вә нәһајәт, бу јоллардан бирини сечир. Бу сечим азаддыр.
2. Бәзән инсанлар бир-бирләрини тәнгид едәрәк һансыса ишдән чәкиндирирләр. Демәк, инсан бир иши ҝөрә дә биләр, бу ишдән чәкинә дә биләр.
3. Һәр бир инсан һансыса сөзләринә вә ишләринә ҝөрә пешман олур, “еј каш, белә олмајајды” дејир. Демәк башга ҹүр дә рәфтар етмәк олармыш!
4. Әҝәр ушаглар аилә, мүәллим, тәрбијәчи васитәси илә тәрбијә олунурса, демәк, доғру јолу тута биләр.
Бәли, тәрәддүд, тәнгид, пешманлыг вә тәрбијә азадлығын дәлилләридир. Азадлыг тәкҹә инсанларын јох, еләҹә дә, һејванларын истәјидир. Гәфәсә салынмыш гуш чох вахт јемәкдән имтина едир, хәстә ҝөркәм алыр.
Һәтта беһиштдә дә ән бөјүк немәтләрдән бири азадлыгдыр. Беһиштә дахил олан мөминләр һәмин азадлыға ҝөрә Аллаһа тәшәккүр едәрләр (бах: “Зүмәр”, 74).
Бунунла белә инсан өз Аллаһынын ҝөстәришләринә әмәл етмәлидир. Сәрһәд билмәјән азадлыг, азғын нәфсә итаәт инсаны фәлакәтә апарыр. Ағылын тәсдиг етмәдији азадлыг башгаларынын һагларына тәҹавүздүр.
