Ејнуллаһ Хадими
Имам Садиг (ә) тәвазөкарлығы тәләбә вә шаҝирдләрин бир хүсусијјәти кими ҝөстәрәрәк бујурур: “Елм өјрәндијиниз шәхсә мүнасибәтдә тәвазөкар олун.”
Информасија партлајышы әсриндә елм истеһсалы вә ләјагәтли һәјат арасында бирбаша рабитә вар. Гурани-Кәримин чохсајлы ајәләриндә, о ҹүмләдән “Әләг” сурәсинин илк беш ајәсиндә, “Фатир” сурәсиндә, “Бәгәрә” сурәсиндә, “Зумәр” сурәсиндә, “Муҹадәлә” сурәсиндә, еләҹә дә чохсајлы һәдисләрдә алим вә устадын јүксәк мәгамы тәсдигләнир. Әзиз Ислам Пејғәмбәри (с) вә мәсум имамлар бу мәгам һаггында дәјәрли сөзләр бујуруб. Ајә вә һәдисләр устада еһтирамы билдирмәк үчүн мүхтәлиф јоллар ҝөстәрир. Устадын мәгамыны дәјәрләндирмәк, устад гаршысында тәвазөкарлыг, устадла сөһбәтдә әдәб гајдаларыны ҝөзләмәк, устадын еһтималы олунан бәзи сәһвләринә ҝөз јуммаг бу гајдалардандыр.
Елә бир әсрдә јашајырыг ки, бәшәријјәтин мәрифәт карваны дүшүнҹәләри һејранедәҹәк сүрәтлә ирәли ҝедир. Ҹәһаләт пәрдәләри јыртылыр, бәшәр гаршысында јени үфүгләр ачылыр. Мәрифәт саһәсиндә һәр анда минләрлә јени информасија һәјат либасы ҝејинир. Ејни заманда, минләрлә ҹәһаләт диви һәјат сәһнәсинә гәдәм гојур. Фајдалы информасијанын өмрү олдугҹа гысадыр. Информасија бөјүк сүрәтлә көһнәлир. Буна ҝөрә дә әсримизин мүһүм хүсусијјәтләриндән бири информасија партлајышыдыр.
Белә бир дөврдә о мәмләкәтләр игтидарла һәјатыны давам етдирә билир ки, елм истеһсалы саһәсиндә уғурлу вә әһәмијјәтли аддымлар ата билсин. Бу бөјүк мәгсәдә доғру һәрәкәтдә мүхтәлиф амилләр тәсирлидир. Һәмин амилләрдән бири дә устад вә мүәллимләрдир. Устад вә мүәллимләрин бу саһәдәки тәлаш сәвијјәси мүхтәлиф амилләрлә шәртләниб. Һәмин шәртләрдән бири дә устад вә мүәллимә мүнасибәтдә еһтирамдыр.
Гаршыда белә бир суал дајаныр ки, динимиздә јер алмыш устад вә мүәллимә еһтирам нә кими әһәмијјәтә маликдир? Гуран вә рәвајәтләрдә бу мөвзу неҹә дәјәрләндирилир? Мүәллимә еһтирамын зәрурәти барәдә данышмаздан өнҹә, ајә вә рәвајәтләр әсасында елм, мүәллим вә тәләбәнин дәјәринә нәзәр салаг.
“Мәҹмәүл-Бәјан” саһиби мәрһум Тәбәрси вә бир чох башга тәфсирчиләр “Әләг” сурәсинин илк беш ајәсини нәзәрдән кечирир. Бу ајәләр вәһј мәләји тәрәфиндән Һәра мағарасында пејғәмбәрә назил олмуш илк ајәләрдәндир. Сурәдә охујуруг: “Еј Пејғәмбәр, һечдән јарадан рәббинин ады ил оху! О, инсаны лахталанмыш гандан јаратды; Оху, сәнин рәббин ән бөјүк кәрәм саһибидир; О рәббин ки, гәләмлә јазмағы өјрәтди; О рәббин ки, инсана билмәдикләрини тәлим етди ...” Нәзәрдән кечирдијимиз ајәләрдә Аллаһ-Таала өзүнү мүәллим кими тәгдим едир. Илк аддымда пејғәмбәрә охумаг ҝөстәриши верилир. Ҹәбраилә тапшырылыр ки, бу ајәләри пејғәмбәрә чатдырсын. Ҹәбраил Аллаһын ҝөстәриши әсасында пејғәмбәрә “оху” дејир. Һәзрәт Пејғәмбәр (с) бујурур: Мән охумағы баҹармырам. Вәһј мәләји нөвбәти дәфә һәмин сөзү тәкрарлајыр. Пејғәмбәрин (с) дә ҹавабы әввәлки ҹаваб олур. Үчүнҹү дәфә мәләк дејир: “Еј Пејғәмбәр (с), һечдән јарадан рәббинин ады илә оху ...”
Мараглы нөгтә будур ки, Аллаһ дәрс охумамыш, ијирмидән аз савадлы адамы олан бир шәһәрдә јашајан инсана охумаг әмри верир. Охумаг ҝөстәриши бир дәфә бәјан олунмагла сона чатмыр. Рәвајәтләрә әсасән, вәһј мәләји пејғәмбәрә (с) үч дәфә охумаг ҝөстәриши верир. “Игрә” ҝөстәришинин үч дәфә тәкрарланмасыны тәфсирчиләр охумағын әһәмијјәти кими гејд едирләр. Башга бир груп тәфсирчиләр бу фикирдәдирләр ки, биринҹи охумаг ҝөстәриши пејғәмбәрә, икинҹи охумаг ҝөстәриши халга, үнванланыб. Јәни икинҹи охумаг ҝөстәриши тәфсир јох тәблиғ ҝөстәриши мәнасындадыр. Ајдын олур ки, Исламда сырф охумаг ајрылыгда бир дәјәр сајылмыр. Аллаһын ады илә охумаг, Аллаһын разылығына әсасән охумаг дәјәрдир. Сурәнин давамында Аллаһ-Таала нөвбәти охума ҝөстәришини верир: “Игрә вә Рәббукәл-Әкрәм”. Орада Аллаһын кәрәми мөвзусу ирәли ҝәлир. Аллаһын кәрәминин һәр шејдән әзәмәтли олдуғу бујурулур. Кәрамәтдә Аллаһа чатан бири јохдур. Аллаһ кими әта едә биләҹәк, бағышлаја биләҹәк ким вар?! Бундан әлавә, бүтүн немәтләр Аллаһ тәрәфиндәндир. Ајәләрдән анлашылан башга бир нөгтә будур ки, бәшәр мәдәнијјәтинә чатмаг үчүн охумаг вә јазмаг мүһүм амилләрдир. Елм өјрәнилмәси өзү дә Аллаһын немәтләриндән сајылыр.
Тәбии ки, охумаг үчүн јазмаг зәруридир. Әҝәр јазы јохса, охумаг да мүмкүн дејил. Буна ҝөрә дә ајәләрдә өнҹә гәләм, сонра охумаг һаггында данышылыр. Мүбарәк “Гәләм” сурәсиндә гәләм вә онун јаздыгларына анд ичилир.
Бәзи алимләр дүшүнүрләр ки, “Әләг” сурәсинин илк беш ајәси елм вә билијин әһәмијјәтини вурғулајыр. Ајәләрдә инсанын лахталанмыш гандан јаранмасы мәсәләси јада салыныр. Инсан белә бир мәрһәләдән јаранмышларын шәрәфлиси мәгамына јүксәлир. Аллаһ инсана хатырладыр ки, о әввәлҹә чох ашағы бир мәгамда олуб. Елм вә билик инсанын һәмин ашағы мәгамдан сонракы јүксәк мәгама галхмасынын әсас сәбәби кими ҝөстәрилир. Әҝәр елм вә биликдән тәсирли бир амил олсајды, әввәлҹә һәмин амил јада салынарды.
Гурани-Кәрим алимләрин јүксәк мәгамыны јада салараг бујурур: Аллаһын бәндәләри арасында јалныз онлар өз елмләри сајәсиндә јүксәк илаһи хәшијјәт мәгамына чатыблар. Бујурулур: Аллаһ истәдијинә һикмәт әта едәр. Елм вә һикмәтә чатан бөјүк немәтә чатмышдыр. Һикмәт сөзү илә бағлы тәфсирләр чохдур. Доктор Һаири Јәзди һикмәт сөзү һаггында бујурур: “Гурани-Кәрим тәфсирчиләри арасында һикмәт дедикдә әхлаги гајдалар нәзәрдә тутулур. Фәлсәфәнин әмәли әгл бөлмәсиндә бу гајдалар өз әксини тапыр. Философ Кант бу әхлаг гајдаларыны әхлаги ҝөстәришләр адландырыр. Кант онлары сәмадакы улдузлара бәнзәдәрәк дејир: “Улдузлу сәмалар вә әмәли әгл әхлаг ганунлары бизим диггәтимизи чәкән бөјүк һадисәләрдир. Биз бу дәјәрләрдән һејрәтә ҝәлирик. Бу мөвзуда инсан дүшүнҹәси дәринләшдикҹә онун һејрәти дә артыр.”
Доктор Һаири сөзүнүн давамында бујурур: “Бәзиләри һикмәт сөзүнү фәлсәфә сөзүнүн синоними кими ишләдир. Әрәстунун тәснифатында, еләҹә дә “Илаһијјати-шифа” китабынын башланғыҹында һикмәт нәзәри вә әмәли олмагла ики група бөлүнүр. Нәзәри һикмәт дејәндә бизим ихтијарымызда олмајан варлыг низамы, әмәли һикмәт дејәндә бизим ихтијарымызда олан низам нәзәрдә тутулур.
Тәфсирчиләрин нәзәри будур ки, һикмәт Гуран вә сүннәдәки бәсирәтвериҹи өјүдләрдән ибарәтдир. Бу аҝаһлыглара, мәрифәтә саһиб олан инсан бөјүк немәтә чатыр. Бу аҝаһлыглар елм вә билик үзәриндән бөјүк пәрдәләри галдырыр.
Аллаһ-Таала алимләри башга зүмрәләрдән үстүн мәгамда јада салыр. Бујурулур: Мәҝәр биләнләрлә билмәјәнләр ејни олармы?! Бу ики груп арасында олан бөјүк фәрги алимләр анлајыр.
Муҹадилә сурәсиндә ики үстүнлүк мејары илә растлашырыг. Ајәдә Аллаһ-Таала иман ҝәтирәнләр вә алимләри ајрыҹа гејд едир.
Тәләбә вә шаҝирд өз мәһәббәтини мүхтәлиф јолларла устада билдирә биләр. Ислам маарифиндә алим вә елмин јүксәк дәјәри вар. Елм әһли илә, елми мәҹлисләрдә әјләшмәк рәвајәтләрдә јүксәк дәјәрләндирилир. Имам Муса ибн Ҹәфәр (ә) харабалыгда алимлә әјләшиб сөһбәт етмәји абадлыгда ҹаһиллә сөһбәт етмәкдән үстүн тутур. Бу әсасла, тәһсил аланлар университет, мәктәб, мәдрәсәнин заһири ҝөркәминә, бәрбәзәјинә чох диггәт јетирмәмәлидир. Абадлыг бахымындан ән пис вәзијјәтдә олан бир јердә елм өјрәнмәјин фәзиләти бөјүкдүр. Елмин дәјәри, устадын дәјәри, устада еһтирам дәрс кечилән јерин әзәмәти илә бағлы дејил.
Тәләбә вә шаҝирдләр Әмирәл-Мөминин Әлинин (ә) бир бујуруғуну һеч заман унутмамалыдырлар. Һәзрәт бујурур: “Мәнә бир сөз өјрәдән мәни өзүнә гул етди.” Һәзрәтин бу сөзү тәләбә вә шаҝирдләрин гулағнын сырғасы олмалыдыр. Буну јаддан чыхармајанлар мүәллимин еһтирамыны ҝөзләмәјә мүвәффәг ола биләрләр. Устад вә мүәллимин јүксәк мәгама малик олдуғуну тәсдигләјән һәдисләрдән бири мүәллимин бир ата олараг танытдырылмасыдыр. Елм атасы инсан үчүн һәгиги атадан үстүн мәгама маликдир. Һәдисдә охујуруг: “Сәнин үч атан вар: Сәни дүнјаја ҝәтирән ата, сәнә елм өјрәдән ата, гызыны сәнә әрә верән ата. Бу үч ата арасында ән үстүнү сәнә елм өјрәдән атадыр.” Хаҹә Нәсирәддин Туси елм атасынын үстүн олмасыны бунунла әлагәләндирир ки, һәгиги ата физики варлығына саһибдир, елм атасы руһуна. Инсанын руһу онун ҹисминдән үстүн мәгама маликдир. Елә бу бахымдан инсаны руһән тәрбијә едән атанын да мәгамы јүксәкдир. Бујурулур: Мүәллимә мәһәббәт Аллаһа мәһәббәтлә валидејнә мәһәббәт арасында јер тутур.
Аллаһ-Таала Гурани-Кәримдә Һәзрәт Муса (ә) Һәзрәт Хызрын (ә) әһвалатыны јада салыр. Бу ајәләр “Кәһф” сурәсиндә јер алмышдыр. Һәзрәт Муса (ә) улул-әзм пејғәмбәрләрдән иди. Бунунла белә, һәтта пејғәмбәрлик мәгамына чатдыгдан сонра Аллаһ-Таала онун елми вә мәнәви мәгамыны јүксәлтмәк үчүн Һәзрәт Хызры (ә) устад тәјин едир. Мәрһум Әлламә Тәбатәбаи “әл-Мизан” тәфсириндә һадисә илә бағлы мүәјјән нөгтәләри јада салыр. Әлламәнин бујурдуғуна әсасән, ајәләрдә һәзрәт Муса (ә) устады бир јолдаш јох рәһбәр кими јада салыр. Бујурур: Иҹазә верирсиниз, сизә итаәт едим? Һәзрәт Муса (ә) өзүнү рәсми шәкилдә Һәзрәт Хызрын (ә) шаҝирди адландырыр. О шәрт кәсмир ки, мәнә елм өјрәтсән сәнә итаәт едәҹәјәм. Дејир ки, мән сәнә итаәт едирәм, олсун ки, мәнә бир шеј өјрәдәсән. Һәзрәт Муса (ә) Һәзрәт Хызрын (ә) елмини јүксәк дәјәрләндирир, вә онун намәлум бир мәнбәјә аид елм олдуғуну јада салыр. Она ҝөрә дә “билдикләрин” јох, “өјрәтдикләрин” сөзүнү ишләдир. Һәзрәт Муса (ә) Һәзрәт Хызрын (ә) елмини бир тәрәгги кими вурғулајыр. Бу елми бир әмр сајараг һәмин елмә гаршы чыхмағы итаәтсизлик кими ҝөрүр.
Ајәләрдән ајдын олур ки, Муса (ә) гәти вәд вермир. О “иншааллаһ” дејәрәк, јенә дә Аллаһа мүнасибәтдә әдәбә риајәт едир. Бујурур: Әҝәр Аллаһ истәсә, мәни дөзүмлү ҝөрәҹәксән.
Устад вә мүәллимә еһтирам ҝөстәриҹиләриндән бири онларын гаршысында тәвазө, садәликдир. Тәвазөкарлыг шаҝирдин мәгамыны нәинки ашағы ендирмир, әксинә онун мәгамыны јүксәлдир. Һәзрәт Муса (ә) илә Һәзрәт Хызрын (ә) әһвалатында буна шаһид олуруг. Улул-әзм олан бир пејғәмбәр өз устадынын гаршысында әдәб ҝөзләјәрәк тәвазөкарлыг едир. Әһвалатын әввәлиндә Һәзрәт Муса (ә) Һәзрәт Хызрдан (ә) ону өзүнә јолдаш ҝөтүрмәсини тәләб јох хаһиш едир.
Имам Садиг (ә) тәвазөкарлығы тәләбә вә шаҝирдин вәзифәси сајараг бујурур: “Елм өјрәндијиниз шәхсә мүнасибәтдә тәвазөкар олун.” Шәһид Сани бу барәдә мараглы бир һекајәт сөјләјир: “Һәмдан Исфәһани дејир ки, Шәрикин һүзурунда олдуғум заман хәлифәнин өвладларындан бири отаға дахил олду вә дивара сөјкәнәрәк бир һәдис барәдә Шәриклә суал-ҹаваба башлады. Шәрик она диггәт јетирмәди вә үзүнү бизә тәрәф чевирди. Хәлифәнин оғлу суалы тәкрарлады. Шәрик јенә дә она ҹаваб вермәди. Нәһајәт хәлифәнин оғлу етираз етди ки, мәним суалыма ҹаваб вермәмәјин мәнә гаршы тәһгирдир. Шәрик деди ки, елм Аллаһын јанында о гәдәр әзәмәтлидир ки, мән ону кичилтмәк сәлаһијјәтинә малик дејиләм. Бу сөздән сонра хәлифәнин оғлу Шәрикин гаршысында ики дизи үстә әјләшди. Шәрик бујурду ки, елми бу вәзијјәтдә өјрәнәрләр.”
Ајәтуллаһ Һәсәнзадә Амули Әлламә Илаһи Гомшеи һаггында дејир: “Дәрс заманы өзү дә билмәдән устадын ајағындан өпдүм. О дизи үстә отурдуғундан ајағындан өпмәк асан олду. Амма буну һисс едәндә чох нараһат олду вә мәнә етираз етди. Әрз етдим ки, мәним бојнумда бөјүк һаггыныз вар. Өзүмү сизин әлинизи өпмәјә лајиг билмирәм, ајағынызы өпмәклә тәскинлик тапырам. Устады дәфн едән заман онун ҹәназәсинин ајаг тәрәфиндән тутмушдум. Һәмин ҝүнү хатырладым. Әһди тәзәләмәк истәсәм дә издиһам буна имкан вермәди.” Әлламә Рәфии Гәзвини барәдә ҹәнаб Һәсәнзадә дејир: “Дәрс баша чатандан сонра мәнә ишарә етди ки, мән галым. Һамы ҝетди мән галдым. Мәнә бујурду ки, сиз Гүсусул-Һөкмә Гејсәринин шәрһини ҹәнаб Фазил Тунинин һүзурунда охудуғунузу дединиз. Мән онун сөзүнү тәсдигләдим. Сорушду ки, Мисбаһу-Унс китабыны охумусунуз? Дедим ки, охумамышам. Деди разысыныз ки, һәмин китабы икиликдә охујаг? Мән онун дизиндән өпүб ағламаға башладым. Дедим ки, ахы мән кимәм сизинлә бирликдә отуруб дәрс охујам?!”
Бәли, устад гаршысында тәвазө инсанын елминин артмасына, сәмәрәјә чатмасына бөјүк јардым едир. Ајәтуллаһ Һәсәнзадә Амулинин буҝүнкү мәгамы һәм дә онун устадлара еһтирамы илә бағлыдыр. Нәгл едир ки, бир ҝүн Илаһи Гомшеи мәнә елм јолунда хејрә чатаҹағымла бағлы мүждә верди. Мән амин дедим. Бунун дәлилини сорушдум. Деди бунун дәлили сәнин устадлара ҝөстәрдијин еһтирамдыр!”
Шаҝирд вә тәләбә данышаркән устадын шәниндә олан сөзләрдән истифадә етмәлидир. “Ај киши”, “ахы нә үчүн”, “мән гәбул етмирәм” кими сөзләрдән истифадә етмәк мүнасиб дејил. Тәләбәнин данышығда нәзакәти нәгәдәр јүксәк оларса устада мүнасибәтдә Аллаһы бир о гәдәр разы салмыш олар.
Әҝәр тәләбә устадын сөзүндә шүбһәли нөгтә ҝөрәрсә, “мән буну гәбул етмирәм” әвәзинә, “бунун сәбәбини сорушсалар нә ҹаваб верәк” десә даһа мүнасибдир. Дәрс заманы, устад данышаркән диггәти устаддан јајындырмаг, јанашы әјләшмиш шәхслә сөһбәт етмәк, мөвзудан кәнар китаба бахмаг һөрмәтсизликдир.
Имам Садиг (ә) ҹәдди Һәзрәт Әлидән (ә) белә нәгл едир: “Устадын тәләбә үзәриндә һагларындан бири будур ки, чох вә исрарла суал вермәсин.” Бир шәхс һәзрәт Әлијә (ә) о гәдәр суал верир ки, һәзрәт бујурур: “Елм өјрәнмәк үчүн соруш, әзијјәт вермәк үчүн сорушма. Һидајәтдән башга бир шејин ардынҹа ҝедән надандыр.” Әмирәл-Мөминин Әли (ә) алим вә устадла үнсијјәт барәдә белә төвсијә верир: “Алимин һагларындан бири будур ки, ондан чох сорушмајасан, либасындан тутмајасан, алим бир груп шәхслә әјләшдији заман отаға дахил оланда һамыја салам вериб, устада хүсуси еһтирам ҝөстәрәсән, устадын дүз гаршысында вә ја архасында әјләшмијәсән, әлин вә ҝөзүнлә кимәсә ишарә етмәјәсән, чох данышмајасан, мәҹлисдәки издиһам сәни дарыхдырмасын. Алим хурма ағаҹы кимидир. Ҝәрәк ҝөзлијәсән ки, бу ағаҹдан мејвә дүшсүн. Алимин савабы оруҹ тутуб ҝеҹәни ојаг галан, Аллаһ јолунда ҹиһад едән кәсдән үстүндүр.” Һәдисин тәфсири илә бағлы Әлламә Мәҹлиси бәзи нөгтәләри бәјан едир. Бујурур ки, чох суал вермәк дејәндә алимин мәлуматы олмајан саһәләрдә суал вермәк нәзәрдә тутулур. Бу һалда алимин зәифлији үзә чыхыр. Бу иши ҝөрмәк бәјәнилмир. Әлбәттә ки, һәдди ашан гәдәр суал вермәк дә писдир. Алимин либасындан тутмаг дејәндә ондан бир шеји тәкидлә сорушмаг нәзәрдә тутулур. Адәтән бир адам о бириндән бир шеј истәјәндә вә о шәхс вермәјәндә биринҹи шәхс онун либасындан тутур. Тәләбә устада мүнасибәтдә белә олмамалыдыр. Һарада отурмагла бағлы төвсијәләрдә нәзәрдә тутулур ки, тәләбә башгаларынын устадла үнсијјәтинә мане олмајаҹаг бир јердә отурмалыдыр. Алимин архасында отурмаг пис сајылыр. Онун сағында вә солунда, алимлә үзбәүз отурмаг олар. Бир шәртлә ки, башгасынын устадла үнсијјәтинә мане олмајасан. Мәрһум Мәҹлиси алимин савабынын оруҹ тутуб ҝеҹә ојаг галан, Аллаһ јолунда вурушан инсандан даһа бөјүк саваба малик олмасы һаггында бујурур: “Алим елмдә ҹиһадла, батил әгидәләри арадан галдырмагла бир чох инсанларын оруҹ тутмасына, ҝеҹә ибадәт етмәсинә, Аллаһ јолунда вурушмасына сәбәб олур. Биринҹиләр исә јалныз алимин һәдәфләрини һәјата кечирән нүмунәләрдир. Әҝәр бир мүҹаһид бир кафирин гаршысында дајанырса, алим өз елми илә кафир гөвмүн гаршысында дајаныр.
Алим вә устада еһтирам јолларындан бири будур ки, о сәһвә јол верәндә шаҝирд вә тәләбә гәти етираз етмәсин. Бәли, ирад билдирмәк өз-өзлүјүндә јахшыдыр. Амма бу иши ҹәмијјәт ичиндә ҝөрмәк, устады һөрмәтдән салмаг бәјәнилмир. Тәләбә вә шаҝирд өз ирадыны башга бир јердә, башга бир шәраитдә устада чатдыра биләр. Әҝәр устад синифдә бир мөвзуну кифајәт гәдәр ајдын изаһ етмәјибсә ардыҹыл суалларла ону јормаг олмаз. Әҝәр тәләбә ҝөрүрсә ки, мүәллим бир мәсәләдән хәбәрдар дејил, бу мәсәлә илә бағлы суал вермәмәлидир.
Һәзрәт Ајәтуллаһ Һәсәнзадә Амули бу мөвзу илә бағлы бир хатирә нәгл едир. Сөһбәт Фазил Тунинин Шифа дәрси барәдәдир. Ҹәнаб Һәсәнзадә нәгл едир ки, бу дәрсдә мәндән башга бири јох иди, устадын һүзурунда тәк олурдум. Дәрсләрдән бириндә устадын суаллара көнүлсүз ҹаваб вердијини ҝөрдүм. Дүшүндүм ки, бәлкә дә дәрси јахшы мүталиә етмәјиб. Сонрасы ҝүн устад Шеранинин дәрсиндә устада дедим ки, өтән ҝүн ҹәнаб Фазил Туни Шифа дәрсини дүзҝүн тәдрис етмәди. Мән данышдығым заман ҹәнаб Шерани јазы јазырды. Башыны галдырмадан наразы бир сәслә бујурду: “Дәрсләринин сајыны азалт, Шифаны өнҹәсән јахшы мүталиә ет, бир гәдәр чох зәһмәт чәк.” Мән нараһат олдум. Ағлыма ҝәлди ки, устад Шерани онун да һаггында башга устадлара белә дедијими дүшүнүр. Нөвбәти дәрсдә јенә дә ниҝаран идим. Устад буну һисс едирмиш кими мәнә үз тутуб бујурду: “Сизин өтән ҝүнки етиразыныз јерли иди. Устад Фазил Туни ифлиҹ олуб. Һазырда хәстәханададыр. Онун дәрсиндәки чатышмамазлыг да вәзијјәтинин јахшы олмамасы илә бағлы олуб. ... Ҹәнаб Шеранинин дәрси баша чатан кими хәстәханаја тәләсдим. Устад мәни ҝөрүб ағлады. Мәни дә ағламаг тутду. Онун әлиндән, ајағындан өпдүм. Дедим ки, әзиз устад мән сиздән сәбр вә дөзүм өјрәнмәлијәм!
Ајә вә һәдисләрдә алим вә устада һөрмәт барәдә дејиләнләр тәләбә вә шаҝирдләрин мүвәффәгијјәтә чатмасында чох тәсирлидир. Һәгиги алимин мәгамы јетмиш мин абидин мәгамына бәрабәрдир. Елә буна ҝөрә дә, Ислам өз ардыҹылларына елм вә алимә еһтирамы ҝөзләмәји тапшырыр.
Vilayet.nur-az.com
