Зүлмә гаршы чыхмаг, зүлмә биҝанә галмамаг Исламын мүһүм принсипләриндәндир
Әмирәлмөмининин (ә) дәјәрли вәсијјәтинин нөвбәти һиссәсиндә бујурулур ки, залыма дүшмән, мәзлума јардымчы олун. Бу ҹүмлә Исламын, үмумијјәтлә сәмави динләрин чох вахт диггәтдән кәнарда галан бир јөнүмүнү бәјан едир. Бу диггәтсизлик әввәлки пејғәмбәрләрин дөврүндә, онларын ардыҹыллары арасында да варды вә чох тәәссүф ки, Исламдан сонра бәзи мүсәлман тајфалары арасында да мүшаһидә олунур. Илкин Ислам дөврүндән һазыркы ҝүнүмүзәдәк бәзи мүсәлманлар ҝүнаһлардан чәкинмиш, дүнјанын дәјәрсизлијинә инанмыш, дүнја ләззәтләринә көнүл вермәмиш, ибадәтә мәшғул олмуш, амма ејни заманда бөјүк бир јанлышлыға дүчар олараг шејтан тәрәфиндән аздырылмышлар. Бу зүмрәдән олан инсанлара елә ҝәлир ки, онлар јалныз өз иман вә әмәлләринә ҹавабдеһдирләр, иҹтимаи мәсәләләрин онлара дәхли јохдур. Онлар өзләрини бу саһәдә мәсулијјәтли сајмырлар. Онлар елә дүшүнүрләр ки, мүсәлманын намаз вә оруҹ, зикир вә дуадан савајы иши јохдур.
Јетәрсиз тәһлил нәтиҹәси олан белә бир тәсәввүр көкүндән јанлышдыр, сәмави динләрдән һеч бириндә ардыҹыллар үчүн белә бир чәрчивә нәзәрдә тутулмамышдыр. Илаһи динләрдә мүшаһидә олунан мүһүм чашгынлыглардан бири будур. Ислам да бу јанлышлыгдан аманда галмамышдыр. Суфилик, тәрк-дүнјалыг, фәрдијјәтчилик, халгдан узаглыг чох тәһлүкәли вә ҹидди чашгынлыгдыр. Ислам сәһнәјә ҝәлдији ҝүндән бу гәбил мејилләрлә мүбаризә апарыр. Аллаһа јахшы бәндә олмаг гәрарына ҝәлмиш бир чох мүсәлман өз бахышлары әсасында халг вә ҹәмијјәтдән узаглашмыш, хәлвәтә чәкилмиш, ҝүнүн јалныз намаз вә дуа үчүн нәзәрдә тутулдуғуну ҝүман етмишләр. Онлар өз һәјат тәрзләри илә Исламын дүнјадан узаг олмаг ҝөстәришинә әмәл етмәјә чалышмышлар!
Ислам тәлимләри илә гисмән танышлыг бу сајагы дүшүнҹә тәрзинин јанлыш олдуғуну ҝөстәрир; шүбһә галмыр ки, Ислам һеч вәҹһлә бу јанашмалары тәсдигләмир. Гыса вә әсрарәнҝиз «Әср» сурәси Ислам вә мүсәлманлығын һәгиги симасыны ачыглајыр:
«Анд олсун әсрә! Һәгигәтән бүтүн инсанлар зијандадыр. Иман ҝәтириб салеһ ишләр ҝөрән, бир-бирини һагга дәвәт едиб сәбрә чағыранлардан башга!» ("Әср", 1, 3.) Ислам мәнтигинә әсасән, мүсәлман өзү салеһ иш ҝөрмәклә јанашы башгаларыны да һагга, Ислам һәдәфләринин ҝерчәкләшмәсинә чағырмалыдыр. Башга сөзлә, бүтүн јер үзүнүн Ислам рәнҝи алмасы ҝерчәк Ислам принсипләриндәндир. Өз ибадәтләрини јеринә јетириб башгаларынын әгидәси илә марагланмамаг Ислам мәнтиги дејил. Ујғун бахышы јараданлар Исламы јетәринҹә танымајанлардыр. Әлбәттә, бәзән шејтанлар, дүнјапәрәстләр вә дин дүшмәнләри дә бу хәтти изләмишләр. Ислам тәлимләринә әсасән, мүсәлман шәхс нәинки мүсәлманларын, һәтта кафирләрин ишинә биҝанә галмамалыдыр. Инсан мағарада тәнһа ибадәт үчүн јарадылмајыб. Фәрдләрин һәјаты рабитәлидир. Ислам вә диҝәр сәмави динләрин мүһүм јөнүмләриндән бири иҹтимаи јөнүмдүр. Инсан бу истигамәтдә мәсулдур: «Һамыныз нәзарәтчисиниз вә нәзарәтчилијинизлә бағлы сорғуја чәкиләҹәксиниз.» ("Биһарул-әнвар", ҹ.75, с.38, рәвајәт 36, баб 35.)
Мүсәлманын ән мүһүм иҹтимаи мәсулијјәтләриндән бири зүлмә биҝанә галмамагдыр. Бир шәхсин диҝәринә зүлм етдијини ҝөрдүјүнүз вахт кәнара чәкилиб биҝанә галмаға ихтијарыныз јохдур. Ким белә етсә, нә вахтса мәзлума көмәк етмәдији үчүн иттиһам едиләҹәк. Инсан дејә билмәјәҹәк ки, бу ишин мәнә аидијјаты јох иди. Она билдириләҹәк ки, өз сүкуту илә зүлмә көмәк етмишдир. Һансы ки, мәзлума јардым әли узатмаға борҹлу иди!
Ваҹиб ибадәтләр намаз гылыб оруҹ тутмагла баша чатмыр. Мәзлума јардым да зәрури дини ҝөстәришләрдәндир. Әҝәр мәзлума јардым етмәк имканыныз варса, бу иши ҝөрмәк ваҹибдир. Зүлмә гаршы чыхмаг, зүлмә биҝанә галмамаг Исламын мүһүм принсипләриндәндир. Әҝәр залымын башына бир зәрбә вуруб ону јериндә отуртмаға гадирсәнсә бу иши ҝөрмәлисән. Бир мүсәлманын һагсыз јерә дөјүлдүјүнү ҝөрдүјүнүз вахт өтүб-кечмәјә һаггыныз јохдур. Сиз бу ишә мүдахилә едиб залымын әлини тутмалы вә зүлмүн гаршысыны алмалысыныз. Дејә билмәзсиниз ки, бу сајаг ишләрә гатылдыгда, иҹтимаи мәсәләләрә мүдахилә етдикдә ибадәт һалы позулур! Бу сөзләр шејтанын тәлгинләридир. "Халгын ишләринә диггәт мәни Аллаһа диггәтдән узаглашдырыр" кими сөзләр Иблис гохусу верир. Адәмә сәҹдә етмәк әмри верилән вахт «мән јалныз сәнә ибадәт етмәк истәјирәм, Пәрвәрдиҝара» дејән Иблис иди! О һәмин әмр вериләнәдәк узун мүддәт иди ки, ибадәт едирди. Әмирәлмөминин (ә) бујурур: «(Иблис) алты мин ил иди ки, Аллаһа ибадәт едирди!» ("Нәһҹүл-бәлағә", Фејзул-Исламын тәрҹүмә вә шәрһи, хүтбә 234.) Һәзрәт сөзүнүн давамында елә бир әлавә едир ки, инсан ләрзәјә ҝәлир. О бујурур: «Мәлум дејил ки, бу алты мин ил дүнја илләриндәндир, јохса ахирәт илләриндән?» (Һәмин мәнбә.)
Дүнјанын һәр или үч јүз алтымыш беш ҝүндән, ахирәт илинин һәр ҝүнү дүнјанын мин илиндән ибарәтдир. Белә бир ибадәт саһиби олан Иблис Аллаһын Адәмә сәҹдә әмринә неҹә ҹаваб верир! Аллаһ-тәала бујурур: «Мәнә өз истәдијим кими итаәт олунмасыны диләјирәм.» ("Биһарул-әнвар", ҹ.2, с.262, рәвајәт 5, баб 32.)
Аллаһ-тәала өз бәндәләринин нәзәринә чатдырыр ки, әҝәр мәнә пәрәстиш едирсәнсә, мән истәдијим кими пәрәстиш ет; итаәт фикриндәсәнсә, ҝөстәришим әсасында итаәт ет; әҝәр Адәмә сәҹдә әмри вердимсә, сәҹдә гыл! Мән Адәмә сәҹдә әмри вердијим вахт сәнин нә һаггын вар ки, етираз едәсән?!
Бизим бәһсимиздә дә Аллаһ-таала бујурур ки, еј мәним бәндәм, мәзлума көмәјә тәләс. Әҝәр десәм ки, Пәрвәрдиҝара мән, јалныз сәнин һаггында дүшүнмәк истәјирәм, башгалары һаггында јох, бу гәбил ишләрә мүдахилә едәндә ибадәт һалым позулур, Иблисин мәнтигини давам етдирмиш оларам! Аллаһ-таала бујурур ки, әҝәр мәним бәндәмсәнсә, мәнә итаәт едирсәнсә, мәзлума јардым әли узат. Бәндә дејир ки, үзр истәјирәм, мәним һалым позулур! Аллаһ-таала бујурур ки, әҝәр мәнә итаәт едирсәнсә өз истәдијин кими јох, мәним истәдијим кими итаәт ет; башга ҹүр етсән, мәнә јох гәлбинә итаәт етмиш олурсан, Аллаһа јох, өзүнә пәрәстиш едирсән.
Исламдан өнҹә мүхтәлиф тајфалар арасында рәваҹ тапмыш бу сајаг бахышлар тәәссүф ки, Исламдан сонра да бәзи мүсәлманлар арасында давам етдирилди. Һәмин мәнтигә әсасән, һәгиги диндар тәрки-дүнјадыр, дүнја ләззәтләринә ҝөз јуммушдур, ҹәмијјәтдән кәнара чәкилиб ҝеҹә-ҝүндүз ибадәт вә дуаја мәшғулдур. О бир ан олсун белә диггәтини Аллаһдан јајындырмыр. Олсун ки, беләләри нәфслә мүбаризә апарыб руһларыны ҝүҹләндирәрләр, һәтта гејри-ади ишләр ҝөрәрләр. Амма унутмамалыјыг ки, Ислам өз ардыҹылларындан гејри-ади ишләр интизарында дејил. Мүсәлманын вәзифәси Аллаһ бујуруғуна әмәл етмәкдир. Әҝәр намаз әмр олунурса, намаз гыл, оруҹ тутмаг ҝөстәриши верилирсә оруҹ тут, мәзлума јардым әли узатмаг тапшырылырса јардым әли узат! Әлбәттә ки, бүтүн бу әмәлләри јеринә јетирәркән Аллаһы унутмамамалыјыг. Мәсәлән, мәзлума јардым едиб залымын әлини тутаркән Аллаһы јаддан чыхарсан, һәдди аша биләрсән. Әҝәр оғруну јахаламысанса ону тәһгир етмәк, вурмаг һаггын јохдур. Бәли, јахаланмыш оғру ганун гаршысында ҹаваб вермәлидир. Кимсәнин ону тәһгир етмәк һаггы јохдур.
Һәгиги Ислам вә һәгиги диндарлыг Аллаһ әмрләринә итаәтдән ибарәтдир. Бу әмрләр фәрди вә иҹтимаи јөнүмлү ола биләр. Иҹтимаи вәзифәләри кәнара гојуб, ҹәбһәјә ҝетмәк әвәзинә дуаја мәшғул олмаг Ислам дејил. Дини вәзифәләрин иҹрасында ваҹиб ҝөстәришләри баша чатдырмамыш мүстәһәб ишләрә нөвбә чатмыр. Һеч бир мүстәһәб әмәл ваҹиб әмәлин јерини тута билмәз. Мәзлума јардым ҝөстәрмәк Әмирәлмөмининин (ә) бујурдуғу кими ваҹибдир вә мөмин инсан бу вәзифәни өз өһдәсиндән ата билмәз. Зүлмлә мүбаризәдән чәкилиб Гуран гираәтинә мәшғул олмаг Ислам дејил. Гуран охумаг үчүн елә бир вахт сечилмәлидир ки, бу иш диҝәр ваҹиб вәзифәләрә мане олмасын. Етираф етмәлијик ки, Исламын иҹтимаи ҝөстәришләринә, о ҹүмләдән зүлмлә мүбаризә вә залыма јардым әли узатмаг ҝөстәришләринә чохдан әмәл олунмур. Әҝәр Исламын ујғун әмрләринә әмәл едилсәјди мүсәлманлар һазыркы аҹынаҹаглы вәзијјәтә дүшмәзди. Пејғәмбәрин вәфатындан сонракы ҝүн онун аиләсинә зүлм олунду. Мүсәлманлар бу зүлм мүгабилиндә сусдулар. Әҝәр һәмин ҝүн сәсини чыхаран олсајды, бир чох мүсибәтләрин гаршысы алынарды. Әҝәр бәзиләри һәзрәт Зәһра вә һәзрәт Әлинин (ә) гапысыны тәпикләјәндә мүсәлманлар фәрјад гопарыб етираз етсәјдиләр, Кәрбәла һадисәси баш вермәзди. Буҝүнки проблемләрин дә бир чохунун көкү ујғун илаһи һөкмүн јаддан чыхарылмасы олду.
«Ситәмкара дүшмән, ситәм гылынана јардымчы олун!»
