Гәрбдә, башда Америка олмагла бөјүк дөвләтләрдә мүтәрәгги систем әхлагынын сүгуту нүмунәләриндән бири гадынлара мүнасибәтдә зоракылыг вә ајрысечкиликдир. Ҹәнаб Рәһбәр бу барәдә бујуруб: “Биз гадын мөвзусунда Гәрбә гаршы иддиалыјыг. Гадына зүлм едән, ону алчалдан, онун мәгамыны ашағы ендирән Гәрбдир. Азадлыг, мәшғуллуг, вәзифә вермәк ады алтында гадынлар психоложи тәзјигләрә мәруз галыр, онларын шәхсијјәти вә һөрмәти алчалдылыр. Гәрб буна ҝөрә ҹаваб вермәлидир.” Бу ҝүн Мәрзијјә Һашими адыны ҝөтүрмүш ханым Мелани Франклин ПрессТВ шәбәкәсинин мүхбиридир вә сәнәдли филмләр һазырлајыр. Ханым Мәрзијјә Һашиминин Америкада јашамаг тәҹрүбәси ҝенишдир. Онунла Гәрбин јаратдығы ујдурма “азад гадын” образы һаггында сөһбәтләширик.
Суал: Сиз әслән америкалысыныз јахын кечмишә гәдәр Америкада јашамысыныз. Гәрб һәјат тәрзи илә јахындан танышсыныз. Неҹә олду Исламы гәбул едиб Ирана ҝәлдиниз?
Ҹаваб: Мәним Иранла танышлығым Ислам ингилабына тәсадүф едир. Һәмин вахт тәләбә идим, сијаси фәалијјәтләрлә мәшғул идим. Ислам ингилабы гәләбә чаландан сонра диггәтими ҹәлб етди. Тәһсил алдығым мәркәздәки иранлы ҝәнҹләрлә үнсијјәтдә олурдуг. Иран Ислам Ингилабыны, хүсуси илә Имам Хомејнинин шәхсијјәтини арашдырмаға башладым. Иранла танышлығымда бу илк аддымлар иди. Танышлығым артдыгҹа гәлбимдә иман нуру шөләләнди вә Исламы гәбул едиб, Әһли-бејт (ә) ардыҹылларына гошулдум. Әҝәр Ислам Ингилабы олмасајды бу һадисә баш вермәзди.
Суал: Имам Хомејнинин һансы хүсусијјәти сизи ҹәзб едир?
Ҹаваб: Имам Хомејни Ирана гајыдаркән мүхбирләрлә сөһбәтиндә она суал верилди: “Һансы һисләри кечирирсиниз?” Имам бујурду: “Хүсуси бир һисс кечирмирәм!” Бу ҹаваб мәни тәсирләндирди. О замана гәдәр ҝөрдүјүм әксәр сијаси лидерләр, танынмыш шәхсијјәтләр гүрурла данышардылар. Имам исә чох садә шәкилдә билдирди ки, хүсуси бир һисс кечирмир. Бу мәнә тәсир етди.
Исламы гәбул едәндән сонра Иранла даһа јахындан таныш олдум. Имамын адәтән халгла ҝөрүшәркән әјләшдији Ҹәмаранын шәкилләрини ҝөрәндә һејрәтләнмәмәк олмурду. Имамы ҝөрән кими салондакылары ағламаг тутурду. Мән өзүм Имамы севсәм дә ону ҝөрәндә инсанларын нә үчүн ағладығыны баша дүшмүрдүм. Нәһајәт Ҹәмаранда олмаг нәсибим олду. Имам Ҹәмаранда сәһнәјә чыханда ҝөзүмдән јаш селләнмәјә башлады. О заман анладым ки, бу ҝөз јашларынын сәбәби Имамын әзәмәтидир. Ҹәнаб Рәһбәр Ајәтуллаһ Хаменеи дә беләдир. Онларын арасында фәрг ҝөрмүрәм. Бу ҝүн Ајәтуллаһ Хаменеинин чијниндә олдугҹа ағыр бир јүк вар. О бу ишин өһдәсиндән лајигинҹә ҝәлир. Аллаһ ону һифз етсин. Имам Заманын зүһуруна гәдәр ҹәнаб Рәһбәр иш башында олсун.
Суал: Сиз радио-телевизија мүтәхәссисисиниз вә тәһсилинизи уғурла баша вурмусунуз. Сиз тәһсилдән сонра танынмыш ширкәтләрдән бириндә чалышмысыныз. Исламы гәбул едиб һиҹаб тахдығыныз үчүн сизи ишдән чыхарыблар. Буна неҹә бахырсыныз?
Ҹаваб: Университетин сон курсунда идим. Шәбәкәдә ишә башладым. Мәндән разы идиләр. Мүсәлман оландан сонра өзүм һәмин шәбәкәдән узаглашдым. Амма Исламы гәбул едиб һиҹаб тахандан сонра артыг башга шәбәкәләр дә мәни ишә ҝөтүрмәдиләр. Буну ачыг демирдиләр. Бир бәһанә илә рәдд ҹавабы верирдиләр. Америкада Авропа өлкәләринә нисбәтән сијасәтлә рәфтар едирләр. Авропа өлкәләриндә һиҹаблы ханымлара дејирләр ки, мәһз һиҹаб тахдыглары үчүн онлары ишә ҝөтүрмүр вә ја университетә гәбул етмирләр. Амма Америкада белә дејил. Америка бу иши ҝөрүр, амма башга бир ад гојур.
Мәни мүхтәлиф бәһанәләрлә ишә ҝөтүрмәдиләр. Һазырда Америкада һиҹаб тахыб һансыса шәбәкәдә чалышанлар вәзифәдә јүксәлә билмир. Онлар ја кичик вәзифә тутурлар, ја да бир бәһанә илә ишдән узаглашдырылырлар. 11 сентјабр һадисәсиндән сонра бир чох мүсәлман гадынлар һиҹабларыны атдылар. Чүнки онлар һиҹабла ҹәмијјәтә чыха билмирдиләр. Һиҹаблы ханымлара ҝүҹлү тәзјиг вар иди. Заман өтдүкҹә тәзјигләр зәифләди. Амма сон дөврләрдә тәзигләр јенидән ҝүҹләниб. Америкада гәрибә бир сијасәт һакимдир. Әҝәр мүсәлманларла гејри-мүсәлманлар арасында мүнасибәтләр јахшылыға доғру ҝедирсә 11 сентјабр һадисәси кими бир һадисә баш верир вә мүнасибәтләр јенидән ҝәрҝинләшир. Һазырда ИШИД-ин фәалијјәтләринә ҝөрә мүсәлманларын дуруму ҝәрҝиндир. Чүнки, ИШИД бүтүн ҹинајәтләри Ислам ады алтында һәјата кечирир.
Суал: Мүсәлман гадынлар бу тәзјигләрдән нә гәдәр әзијјәт чәкир?
Ҹаваб: Мүсәлман гадын өз һиҹабы илә ҹәмијјәтдә Исламын бајрагдарыдыр. Буна ҝөрә дә ән чох тәзјигә галан да һиҹаблы гадындыр. Америкадакы достларымдан бири дејир ки, гоншумузун бөјүк бир ити варды вә бизим евә итлә ҝәләндә көрпә ушағымыз олдуғундан нараһатчылыг кечирирдик. Биз наразы олсаг да етираз едә билмирдик. Һәтта полисә һәр һансы мөвзуда етираз едәндә о сәнин һиҹаблы олдуғуну ҝөрдүкдә итдән дә горхулу олур.
Суал: Башга дин ардыҹылы олан гадынлара да тәзјиг вар?
Ҹаваб: Шүбһәсиз ки, башга диндән олан гадынлара гаршыда тәзиг вар. Үмумијјәтлә Гәрб гадыны тәзјигләрә мәруздур. Маддијатчы өлкәләрдә гадын һүҹума мәруздур. Бу ҹәмијјәтләрдә гадына бир әмтәә кими бахылыр. Гадын кишинин әјләнмәсин үчүн васитәдән башга бир шеј дејил. Бүтүн Гәрб гадынларына белә бир мүнасибәт вар.
Суал: Гәрбдә гадына гаршы ајры-сечкилији нәдә ҝөрүрсүнүз?
Ҹаваб: Бу ҝүн дүнја ҹидди шәкилдә информасија васитәләринин тәсири алтындадыр. Ҝүндүз вахты информасија ҹәмијјәтә тәлгин едә биләр ки, инди ҝеҹәдир. Гәрбдә мәтбуат истәдијини ҹәмијјәтә тәлгин едир. Дәјәрләр дәјәрсизлик, дәјәрсизликләр дәјәр кими ҝөстәрилир. Күтләви информасија васитәләриндә, телевизијада, кинода гадын васитәдән башга бир шеј дејил. Амма онун истисмарыны гадын азадлығы кими тәгдим едирләр. Биз билмәлијик ки, азадлыг нәдир. Информасија васитәләри дә гадынларын истисмары илә мәшғулдур. Гәрбдә гәбул олунуб ки, гадын ишләмәлидир. Аилә гуран гадын дејә билмәз ки, мән евдә галмаг истәјирәм. Һәм әр һәм дә гадын ишләмәјә мәҹбурдур. Јалныз һамилә олдуғу заман гадына алты һәфтә евдә галмаг иҹазәси верилир. Һәмин алты һәфтәдән сонра дүнјаја ҝәлмиш ушағы башга бири бөјүтмәлидир. Гадын өз өвладыны бөјүтмәк имканына малик дејил. О пул газанмалы, өвладыны исә башга бири сахламалыдыр. Фикри көрпәсинин јанында галан гадынын психикасына бөјүк зәрбә дәјир. Бәли, Гәрбдә ана илә бир гул кими рәфтар олунур.
Буна ҝөрә дә Авропа вә Америкада ишдән евә гајыдан ана һеч бир мәсулијјәтини јеринә јетирә билмир. Онлар өзләри ишлә мәшғул олдугларындан бу мәсулијјәти өз үзәрләриндән атырлар. Америкалы аналарын јашадығы реаллыг будур. Америкаја ҝедәндә гадынларла үнсијјәтдә олурам. Ики ај олар Америкадан гајыдмышам. Онларын чоху мүсәлман гадын һаггында хош сөзләр данышыр, һәтта мүсәлман гадына һәсәд апарырлар. Мүсәлман гадынын ишләмәјә борҹлу олмамасы онлары һејрәтләндирир. Онлар да мүсәлман гадын кими иш мәсулијјәти дашымамағы арзу едирләр.
Суал: Сизҹә бүтүн бу проблемләрин көкү нәдәдир?
Ҹаваб: Проблемин көкү дүнјаја, һәјата маддијјатчы бахышдадыр. Гәрбин истисмарчы сијасәти бу проблемләри јарадыр. Онлар һәр шејдән мәнафе ҝөзләјирләр. Әҝәр 100-150 ил кечмишә гајыдсаг ҝөрәрик ки, Авропа вә Америкада гадынларын ҝејими вә һәјат тәрзи там дәјишиб. 100-150 ил габаг Америкада гадынлар ҝениш либаслардан истифадә едиб, башларына папаг гојуб, өрпәк бағлајыблар. Бу ҝүн һәмин ҝејимдән әсәр-әламәт галмајыб. Бунун әсас сәбәби диндән узаглашмагдыр. Артыг һәјата секулјаризм һаким олуб. Икинҹи сәбәб сионист дүшүнҹәнин тәблиғидир. Бу дүшүнҹә артыг Америка вә Авропаны ағушуна алыб. Сионизмә ҝөрә гадын мәгсәдә чатмаг үчүн васитәдән башга бир шеј дејил.
Суал: Ҹәнаб Рәһбәр Ајәтуллаһ Хаменеи өз сөһбәтләриндә дәфәләрлә вурғулајыб ки, Гәрб әхлаги вә иҹтимаи сүгут јашајыр. Сиз Америкалы бир гадын кими бу сүгутун нүмунәләрини нәдә ҝөрүрсүнүз?
Ҹаваб: Бир аилә дағыланда, дин ҹәмијјәтдә икинҹи плана кечәндә биз чох шеј итиририк. Тәәссүф ки, бу ҝүн Гәрбдә бүтүн гадынлар ишләјир. Өвладына ҝөрә евдә галыб она гуллуг едән гадына јухарыдан ашағы бахылыр. Гәрбдә белә бир бахыш вар. Чох тәәссүф едирәм ки, Иранда да бәзи гадынларда белә мүнасибәт јараныб. Бир груп гадынлар евдарлыға ҝерилик кими бахырлар. Беләләринә демәлијәм ки, Гәрбдә әксәр гадынлар ишә мәшғул олуб аналыг вәзифәләрини јаддан чыхарсалар да бунун сәһв олдуғуну баша дүшүрләр. Садәҹә онларын башга чыхыш јолу јохдур.
Суал: Сосиолоҝијада ән актуал мөвзулардан бири будур ки, гадынын ҹәмијјәтдә мөвгеји нәдир? Гәрбдә гадын азадлыглары шүарлары артыг феминизми сәһнәјә ҝәтириб. Гәрб гәбул едиб ки, аилә институту дағылыб. Амма буну инкишаф, азадлыг кими гәләмә вермәјә чалышырлар. Сизин нәзәринизҹә гадын азадлығы будур?
Ҹаваб: Биз әввәлҹә азадлыға тәриф вермәлијик. Азадлығы ким тәјин едир? Гәрбдә азадлыға белә тәриф верилиб ки, онун нәтиҹәси гадынларын һәтта кишиләрин истисмарыдыр. Азадлыг о демәкдир ки, инсан ағлына ҝәлән иши ҝөрсүн? Белә азадлығын һејванлыгдан фәрги нәдир? Белә мүнасибәт инсанын өзүнә зүлмүдүр. Наркотик маддәләрдән, спиртли ичкиләрдән истифадә, иффәтсиз һәјат тәрзи азадлыг сајыла биләрми?! Гәрбдә инсан һаглары дејилән бир сөз дә ојундан башга шеј дејил. Бахын ҝөрүн онлар өз гадынлары илә неҹә рәфтар едирләр. Тәәссүф ки, бәзи өлкәләрдә онларын сөзү гәбул едилир. Мән елә гадынлар таныјырам ки, 30 илдир Америкада тәк адамлы камерада һәбсдәдир. Бу барәдә кимсә данышмаға ҹүрәт етмир. Белә бир вәзијјәтдә онларын инсан һагларыны дәрк етдијини демәк олармы?! Бу ҝүн мәним әксәр достларым Америкадакы шиәләрдир. Амма орадакы гоншуларын әксәријјәти бөһранлы бир һәјат јашыјыр. Америкада хошбәхт аилә тапмаг чәтиндир. Инсанлар тәсадүфән аилә гурдуғу кими бир анда да бошаныр. Буна ҝөрә дә әксәр гадынлар тәк јашајыр. Чох вахт атасы билинмәјән өвладларыны вә өзләрини доландырмаг үчүн мүхтәлиф ишләрлә мәшғул олурлар.
Суал: Бир мәтбуат ишчиси олараг Гәрб мәтбуатында гадынын һәгиги симасынын һансы һәддә ишыгландырылдығыны дүшүнүрсүнүз?
Ҹаваб: Һолливуд филмләри, еләҹә дә телевизорда нүмајиш олунан сериалларын бир мәгсәди вар. Тәблиғатын сон мәгсәди гадынын бүтүн уғурлара чатдығыны ҝөстәрмәкдир. Ҝуја бу өлкәләрдә гадын рифаһын зирвә нөгтәсиндәдир. Гадынлары кишиләрдән зијалы, дүшүнҹәли ҝөстәрирләр. Реаллыг исә башга сөз дејир. Мәсәлән, “Америкалы снајпер” филминдә ҝөрүрүк ки, бир гатил дүнјанын о бири башындан ҝәлиб јүзләрлә инсаны гәтлә јетирир. Онун өз гадыны илә сон һәддә меһрибан вә нәзакәтли даврандығыны ҝөстәрирләр. Бу гатил јалныз һәјат јолдашынын хатиринә гәтлләрдән әл чәкир. Бу бөјүк бир јаландыр. Чүнки америкалы кишиләр гадынлара белә мүнасибәт бәсләмир. Бир гатилин өз һәјат јолдашына хатир гәтлдән әл чәкмәси ујдурмадан башга бир шеј дејил. Америка филмләриндә гадынын иҹтимаи мөвгеји јүксәк тәгдим олунур. Онун сијаси хадим, баҹарыглы мүдир кими ҝөстәрирләр. Һансы ки гадынлара чох ашағы вәзифәләр һәвалә олунур. Јухары вәзифә тутан гадынларын сајы олдугҹа аздыр. Америкада рәсми статистикаја ҝөрә америкалы кишинин газандығы 1 доллар мүгабилиндә америкалы гадын 67 сент газаныр. Бу ағдәрили гадынлара аиддир. Гара дәрили, рәнҝли дәрили гадынлара мүнасибәтдә бөјүк ајры-сечкилик вар. Екрандакы америкалы гадынла һәјатдакы америкалы гадын арасында бөјүк фасилә вар.
Суал: Бүтүн бу проблемләри Ислам ҹәмијјәтиндә неҹә ҝөрүрсүнүз? Биз мүсәлман гадыны дүзҝүн тәгдим едә билирикми?
Ҹаваб: Мән өзүм информасија саһәсиндә чалышсам да, дүшүнүрәм ки, бу ишин өһдәсиндән ҝәлә билмәмишик. Иранда бәзи идарә вә мүәссисәләрдә гадынлар вә кишиләрин иш јери ајрыдыр. Буну Гәрбдә мәнфи һал кими ҝөстәрирләр. Мән исә һәмин мүһитдә бир гадын олараг өзүмү даһа раһат һисс едирәм. Биз бүтүн бу зәриф нөгтәләри ишимиздә сәһнәјә чыхара билмирик. Мисал олараг, ушаг програмларыны јада сала биләрәм. Доғруданмы биз өвладларымыза охумаг вә ојнамаг өјрәтмәк истәјирик? Бир мүсәлман гадын һансы мәгсәдлә өвладына белә програмлары тәблиғ етмәлидир? Мән кичик өвладым вә нәвәмә белә програмлара бахмаға иҹазә вермәрәм. Буну да гејд едим ки, Гәрбдә ушаг верлишләри бәрбад вәзијјәтдәдир. Онлар бөјүк мәһарәтлә ушаг верлишләриндән башлајараг гадыны әмтәә кими ҝөстәрирләр. Тәәссүф ки бу ҝүн дүнја боју тәсирли васитә олан кинода етигадлы киши вә гадын һәјатда гејри-мүвәффәг фәрд кими ҝөстәрилир. Онлар мүсәлман өлкәләриндә һәјат шәраитини ашағы, Гәрбдә јүксәк ҝөстәрирләр. Һәтта өз филмләримиздә белә кадрларла растлашырыг ки, Гәрбдән ҝәлмиш бир шәхс мөвҹуд мүсәлман ҹәмијјәтинә јухарыдан ашағы бахыр.
Суал: Бу вәзијјәтдән чыхыш јолу нәдәдир?
Ҹаваб: Биз өнҹә Имам Хомејнинин бујуругларына тәблиғатда өнәм вермәлијик. Информасија васитәләриндә әһәмијјәтли дәјишиклик үчүн бу иш ҝөрүлмәлидир. Бундан әлавә, ишдә ҹаныјанан, һагг сорағында олан инсанлардан фајдаланмалыјыг. Проблемләри арадан галдырмаг үчүн онларын көкүнү тапмаг лазымдыр.
Vilayet.nur-az.com
