Инсанын мәһәббәт ҹазибәси о гәдәрдир ки, инсаны гул олма һәддинә гәдәр чатдыра биләр. Неҹәки дејибләр: "Инсан јахшылығын гулудур"
Руһун тәрбијәсиндә мәһәббәтин ролу данылмаздыр. Һәгиги мәһәббәтин бағлы олдуғу исә, Аллаһын сонсуз варлығы вә түкәнмәз кәмалы сајылмышдыр. Дәгиг олараг буна ҝөрә, Әлламә Тәбатәбаи (р) төвһидә әсасланан әхлаги тәрбијәнин ән мүһүм үслубунун бәндәлик севҝиси үслубу олдуғу гәнаәтиндәдир.
Ешг вә мәһәббәт илк бахышда һәр бир ариф вә авам шәхси өзүнә ҹәлб едән мөвзулардандыр. Узун әсрләр боју мәһәббәт инсанларын ән мүһүм изтираб кечирдији вә итирмиш сајдығы шејләрдән бири олмушдур.
Мәһәббәт инсанын руһунун гидасы вә она раһатлыг верән олмушдур. Мәһәббәт инсанын фитрәтиндә јерләшмиш вә онун бүтүн вүҹудуну бүрүмүшдүр. Белә ки, һәтта бәзи алимләр инсанын "инсан" адландырылма сәбәбини, онун үнсијјәтдә олмасы (үнс) сөзүндән ҝөтүрүлдүјүнү билдирмишләр.
İнсанын мәһәббәт ҹазибәси о гәдәрдир ки, инсаны гул олма һәддинә гәдәр чатдыра биләр. Неҹәки дејибләр: "Инсан јахшылығын гулудур".
Мәһәббәт вә севҝи өз вүҹудмузда ҝөрдүјүмүз һәгигәтләрдән биридир. Әллаәм Тәбатәбаји ону белә тәриф едир: "Виҹдана аид олан вә тез-тез гаршыја чыхан мәфһумлардан бири дә "мәһәббәт"дир. Ону јемәк, гадын, мал, мәгам вә елм кими јерләрдә ишләдир вә дејирик: "Филан јемәји севирәм, гадыны севирәм, пул, вәзифә вә елми севирәм."
Јемәји севир; чүнки ҹисмин камилләшмәсинә сәбәб олур. Һабелә инсанын мал, мәгам вә елмә дә рәғбәти камиллијә рәғбәтидир. Буна әсасән, мәһәббәт вә севмәк инсаны камиллијә чатдыраҹаг сәбәб вә камилләшмиш сәбәб арасында вүҹуд бағлантысы вә шүурун хүсуси шәкилдә ҹәзб едилмәсиндән ибарәтдир.
Беләликлә, бу сәбәбин инсанын једији јемәк јахуд гадындан алдығы фајда вә ләззәт, ја истифадә етдији мал, ја фајдаландығы вә ја она дәрс өјрәдән мүәллим олмасы фәрг етмир."(3)
Ешг вә мәһәббәт иксири елә әһәмијјәт вә дәјәрә маликдир ки, Аллаһын Рәсулу (с) өз дуасында ону истәјир вә бујурур:
"Илаһи! Сәни севмәји, Сәни севәнләри севмәји, Сәнин мәһәббәтинә чатмаға сәбәб олаҹаг әмәлләри севмәји мәнә рузи ет! Сәни севмәји мәним үчүн сәрин судан даһа да севимли ет!"
Белә нәгл едилиб ки, Шүејб (ә) пејғәмбәр Аллаһа ешг вә мәһәббәтиндән о гәдәр ағлады ки, ҝөзләри кор олду. Сонра Аллаһ-таала онун ҝөзүнүн нуруну ҝери гајтарды. Јенидән о гәдәр ағлады ки, ҝөзләри јенә кор олду. Јенә дә Аллаһ онун ҝөзләринә ҝөрмә гүдрәтини гајтарды. Бу әмәл дөрд дәфә тәкрарланды.
Сонра Аллаһ она хитаб едәрәк бујурду: “Еј Мәним бәндәм Шүејб (ә)! Нә вахта гәдәр бу иши давам етдирәҹәксән?! Әҝәр ҹәһәннәмин одуна ҝөрә ағлајырсанса, сәни ондан аманда сахлајарам. Әҝәр ҹәннәтә шөвгдән ағлајырсанса, ону сәнә нәсиб едәрәм.”
Əрз етди: “Еј мәним мөвлам! …Сәнин мәһәббәт вә ешг иксирин мәним гәлбими фәтһ едиб, сәбр вә тагәтими әлимдән алыб вә дөзүмүм галмајыб. Сәнин вүсалына чатмајынҹа белә давам едәҹәк.”
О заман Аллаһ-таала бујурду: “Инди ки Мәним вүсалым үчүн ағлајырсан, Мәнимлә данышан (Кәлим) Муса ибн Имраны сәнин хидмәтинә ҝөндәрәҹәјәм!”
İслам тәфәккүрүнүн бу тәкидләринә әсасән, руһун тәрбијәсиндә мәһәббәтин ролу данылмаздыр. Һәгиги мәһәббәтин бағлы олдуғу исә, Аллаһын сонсуз варлығы вә түкәнмәз кәмалы сајылмышдыр. Дәгиг олараг буна ҝөрә, Әлламә Тәбатәбаи (р) төвһидә әсасланан әхлаги тәрбијәнин ән мүһүм үслубунун бәндәлик севҝиси үслубу олдуғу гәнаәтиндәдир.
О, "Әл-Мизан" тәфсириндә бујурур: "Гуран нәзәриндә әхлаги тәрбијәнин ән мүһүм үслубу бәндәлик севҝиси үслубудур. Чүнки Исламын әсасы бәндәлик мәһәббәти үзрәдир.
Јәни Аллаһ тәрәфини бәндә тәрәфдән үстүн тутмаг; Аллаһын разылығыны өз разылығындан үстүн тутмаг; Өз һаггындан Аллаһын һаггына ҝөрә кечмәк вә өз гәзәбиндән Аллаһын гәзәбинә ҝөрә кечмәк; Бу мәһәббәт инсаны иҹтимаи бахышын бәјәнмәдији ишләрә мәҹбур едир. Чүнки иҹтимаи әхлагын (етиканын) мејары елә иҹтимаи ағылын өзүдүр. Мәһәббәт инсаны елә ишләрә вадар едир ки, үмуми вә дини мүкәлләфијјәтин әсасы олан ади дәрк ону дәрк етмир."
Әлламә Тәбатәбаи бәндә вә Аллаһ (Мәбуд) әлагәсини мәһәббәт әсасында изаһ етдикдән сонра Гуранда Аллаһа мәһәббәт әлдә етмә јолларыны арашдырыр вә онлары белә сајыр: "Тәфәккүр вә Аллаһы таныма, даима зикр етмәк вә немәтләри хатырлама вә инсанын Аллаһ гаршысындакы мәсулијјәти, Аллаһдан башгасынын мәһәббәтини (гәлбдән) чыхармаг "Гәлб Аллаһын һәрәмидир. Аллаһын һәрәминдә Аллаһдан башгасына јер вермә", Аллаһын разылығына ујғун әмәл етмәк вә Аллаһын ҝөстәриш вердији Аллаһ өвлијаларына мәһәббәт бәсләмәк: "Мән сиздән бунун (рисаләти тәблиғ етмәјимин) мүгабилиндә гоһумлуг мәһәббәтиндән (Әһли-бејтә севҝидән) башга бир шеј истәмирәм. (“Шура" сурәси, 23-ҹү ајә;); Һабелә, Әлламә бәјан едир ки, пејғәмбәр (с) вә онун мәсум Әһли-бејти (ә) Илаһи зикрин нүмунәләридирләр; Чүнки Аллаһ онларын васитәсилә хатырланыр.
Əлламә Тәбатәбаи (р) өз әсәрләриндә мәһәббәт дининин елми вә ирфани изаһыны вермәклә јанашы, ону өз һәјатынын бүтүн саһәләриндә тәтбиг етмишди. Белә ки, сон онилликләрдә ону пејғәмбәр Әһли-бејтинә (ә) мәһәббәтин дирчәлдиҹиси сајмышлар. Бизим сејидимиз, Устад Әлламә исмәт вә тәһарәт аиләсинә олан бу ешг, мәһәббәт вә рәғбәт јолуну елә дирчәлтди ки, әмәли олараг бујурду: "Мәним Әһли-бејтимә (ә) мәһәббәтдән башга бир шеј истәмирәм” ајәси, биз мүсәлманларын рәсми јахшылығымыздыр (ҝөзәллијимиздир). Дәрс мәҹлисләриндә бујурурду: Әҝәр өлкәнин рәсми јахшылығы дејилсә, бу јахшылыг Әһли-бејт (ә) вилајәтидир. Чүнки ајәдә "Мән сиздән бунун (рисаләти тәблиғ етмәјимин) мүгабилиндә гоһумлуг мәһәббәтиндән (Әһли-бејтә севҝидән) башга бир шеј истәмирәм", ҹүмләсинин ардынҹа, фасиләсиз олараг бујурур: "Ким бир јахшы иш ҝөрәрсә...” Бу гәдәр јәгинлә хитаб мәгамындадыр. Бу гәдәр јәгинлә дә нүмунә вар. "Һәсәнә" (јахшылыг), јәни Әһли-бејтә (ә) мәһәббәт. Әҝәр мәһәббәтдән дә үстүн олан "видад" (ајәдә дејилән "мәвәддәт" сөзү бу көкдәндир) варса, инсан бу јолда баш верәр, ҹан верәр. Бу али-ҹәнаб да ҝәлмишдир ки, "мәвәддәт" вә мәһәббәт мәсәләләрини актуаллашдырсын."
Диҝәр тәрәфдән исә, аилә һәјатында вә Әлламә илә өз ханымы арасында да мәһәббәт тәјин едиҹи рола малик олмуш вә һәр икиси бир-биринә гарышмышдылар.
Əлламә Тәбатәбаинин (р) өвлады дејир: "Анамла онун рәфтары чох һөрмәтли вә сәмими иди. Һәмишә елә рәфтар едирди ки, санки анамы ҝөрмәјә мүштаг иди."
Әлламәнин мәрһум ханымы һиҹри шәмси тәгвимилә 1344-ҹү илдә хәстәләндикдә, Әлламә ханымынын һансыса бир иши ҝөрмәк үчүн јатагдан галхмасына һеч вахт иҹазә вермирди.
Онун өвлады бу барәдә дејир: "Мәним анам вәфатындан тәгрибән 27 ҝүн өнҹәдән хәстә јатағында иди. Бу мүддәт әрзиндә атам онун јатағынын јанындан бир ан да галхмады. Бүтүн ишләрини сахлајыб онун хидмәтиндә олду."
Nur-az.com
