Шәһид Хәлил Тәһмасибинин хатирәсинә (Хәлил Тәһмасиби Шәһид Нәввабла бирликдә едам едилән исламчылардандыр)Иранда шаһ дөврүндә баш назир Рәзмаранын гәтлинә ҝөрә исламчы һәбсә алынды вә мәһкум едилди. Исламчылар бу гәтли өзләринә ифтихар сајсалар да тәрәфсиз експертләр назирин исламчы Тәһмасиби јох, ордуја бағлы бир шәхс тәрәфиндән гәтлә јетирилдијини дејир. Експерт рәјләри вә истинтаг материаллары сахталашдырылса да, ајдын олан будур ки, назир исламчынын атәшиндән јох, ордуја мәхсус силаһдан ачылан атәшдән өлүб. Тарих ибрәтдир. Бәзән залым режимләр бир шәхси арадан ҝөтүрмәк истәјәндә мүхалифләри, о ҹүмләдән исламчылары васитә сечирләр…
* * *
Шәһид Нәвваб Сәфәви шаһ режиминә гаршы мүбаризә мејданында тәк дајанса белә елә ҹүрәт вә гәтијјәтлә данышарды ки, санки архасында бөјүк бир орду дајанмышды. Рәзмаранын гәтлиндән сонра елан етди ки, Хәлил Тәһмасиби өз шәри вәзифәсинә әмәл едиб вә онун башындан бир түк әскик олса шаһ сарајынын сүтунларыны ашырарыг.
Фарс Информасија Аҝентлијинин Мүбаризә вә Мүгавимәт бөлмәси хәбәр верир ки, шәмси 1329-ҹу илин ән сәс-күјлү һадисәси Ислам Фәдаиләри групундан олан Хәлил Тәһмасибинин дөврүн баш назири Рәзмараны гәтлә јетирмәси олду. Рәзмара Британија һөкумәти илә әл-әлә верәрәк Иран халгынын әлејһинә бөјүк ҹинајәтләр төрәтмиш бир шәхс иди. О да Пәһләви режиминин диҝәр нүмајәндәләри кими нефтин миллиләшдирилмәсинә гаршы чыхырды. Ислам Фәдаиләри нефтин миллиләшмәсинә гаршы һәр һансы һәрәкәти Иран халгынын зиддинә аддым кими дәјәрләндирәрәк гәрар чыхарырдылар вә бу гәрарлардан бири дә баш назир Рәзмаранын гәтли иди.
Хәлил Тәһмасиби дөврүнүн ән шүҹаәтли инсанларындан бири кими јадда галыб. О, истинтаг материаллары вә мәһкәмә гәрарына әсаасән 1329-ҹу ил исфәнд ајынын 16-да о Рәзмараны гәтлә јетирди. Ислам Фәдаиләри Ајәтуллаһ Кашанинин һимајәси илә бу гәтли өз үзәрләринә ҝөтүрдүләр вә режимә үч ҝүнлүк ултиматум верилди ки, Хәлил азад едилсин. Фәдаиләр групу Хәлил Тәһмасибинин азад едилмәјәҹәји тәгдирдә шаһ режимини һәдәләјирди. Һадисә илә бағлы Рәсул Ҹәфәријан јазыр:
Рәзмаранын гәтли илә бағлы мәлуматлардан бири онун гәтлә јетирилдији силаһла бағлы иди. Полис идарәсинин о заманкы мәлуматларына бахдыгда заһирән һеч бир гаранлыг нөгтә галмыр. Рәзмаранын гәтлиндән бир саат сонра Рәзмаранын мүһафизәчиси Мустафа Пазукинин Хәлилин әлиндән алдығы силаһ полис идарәсинә тәһвил верилир вә силаһ гејдијјата ҝөтүрүлүр. Силаһын гејдијјаты заманы кечирилән иҹласын мәтни беләдир: “Чәршәнбә ҝүнү саат 12:45-дә полис идарәсиндә ҹәнаб Абдуллаһ Мүвәһһидин (Хәлил Тәһмасибинин) Рәзмаранын гәтли илә бағлы илк истинтаг просеси кечирилиб. Иҹласда Браунинг типли тапанча гејдијјата ҝөтүрүлүб. Гејд олунуб ки, бу силаһ баш назири гәтлә јетирән Хәлил Тәһмасибијә мәхсусдур. Мүһафизәчи Пазуки ифадә вериб ки, бу силаһы Рәзмаранын гәтлиндән сонра гатилин әлиндән алыб.”
Силаһ патронла бирликдә експертә тәһвил верилиб. Експерт Кәрим Халигпәнаһ дејиб: “Ҹидди арашдырмалардан сонра мәлум олду ки, мәһз бу силаһдан атәш ачылыб.” Диҝәр мүтәхәссис Намдар Бәһмән өз фикрини белә билдириб: “Браунинг типли силаһа експерт бахышындан сонра мәлум олду ки, атәш бу силаһдан ачылыб.”
Бу мәлуматлар Хәлил Тәһмасибинин гәтл илә бағлы мүһакимәси үчүн кифајәт едирди. Мүһафизәчиләрин атәш ачмасы барәдә һеч бир мәлумат јох иди. Бүтүн бу ифадәләрә бахмајараг Хәлил Тәһмасибинин гәтлдә иттиһамы үчүн дәлилләр кифајәт етмирди. Һадисә заманы мүһафизәчиләрин вә сәһнәдә иштирак едән мәмурларын атәш ачыб-ачмамасы илә бағлы һеч бир мәлумат верилмирди. Мараглыдыр ки, Рәзмаранын вурулдуғу заман онун өлүмүнә сәбәб олмуш ҝүлләләрин Хәлил Тәһмасибинин силаһындан атылмасы илә бағлы експерт рәјләри натамамдыр. Бу ишдә мараглы тәрәфләрин олдуғу шүбһә доғурмур. Һәмин дөврдә милли ҹәбһәнин үзвләри олмуш Гуламрза Рәһмани вә Һаиризадә һеч бир дәлил ҝөстәрмәдән иддиалар әсасында белә бир нәтиҹә чыхармышдылар ки, атәш башга бир силаһдан ачылыб. Мөвзу дүјүнә дүшмүшдү.
Забит Рәһмани өз хатирәләр китабында јазыр ки, Хәлил Тәһмасибинин силаһы кичик бир силаһ олуб. Бу силаһын калибри дә кичикдир. Дүшүнүрәм ки, белә бир силаһ јахын мәсафәдән һәтта галын парчаны дәлиб кечмәјә аҹиздир. Забит Рәһмани 25 ил Иран Һәрби Һава Гүввәләриндә хидмәт етмиш забит иди. О иддиа едирди ки, белә бир силаһдан ачылан атәш бәдәни дәлиб кечмәк ҝүҹүндә дејил. О јазыр: “Рәзмаранын бәдәниндә јаранын дәринлији ҝөстәрир ки, атәш ҝүҹлү бир силаһдан ачылыб. Белә ҝүҹлү колт силаһлар ордунун ихтијарында олур. Забит һеч бир сәнәд ҝөстәрмәдән иддиа едир ки, експерт арашдырмаларындан сонра ајдын олуб ки, атәш колт силаһындан ачылыб. Амма бу иддианы сүбута јетирәҹәк һеч бир дәлил олмајыб. Тарихи мәнбәләрдән дә ҝөрүнүр ки, һадисә баш верән дөврдә Хәлил Тәһмасиби тәрәфиндән истифадә едилдији иддиа олунан силаһ јүксәк рүтбәли забитләрдә олуб. Бир сөзлә, һадисә илә бағлы истинтаг арашдырмалары, експерт рәјләри олдугҹа шүбһәли олуб. Рәһмани иддиа едиб ки, бу һадисәни мүлки ҝејимдә олан һәрбчиләр төрәдиб. Тәһмасибинин атәшиндән сонра кимләринсә атәш ачдығы иддиа олунур. Рәһмани өз иддиаларыны сүбута јетирә билмәјиб. Ҹинајәт јериндә дөвләт мәмурларынын, һәрби гуллугчуларын иштирак етдији гејдә алынмајыб. Рәһмани Тәһмасибијә гаршы шаһидләр чох олдуғундан онун атәш ачмадығыны иддиа едә билмир. Амма Рәзмаранын Тәһмасибинин јох, башга бир нәфәрин атәшиндән гәтлә јетирилдијинә шүбһә етмәдијини сөјләјир. Рәһмани өз иддиаларына дәлили олмадығы һалда нә үчүн белә бәјанатларла чыхыш едиб? О өзү дә јахшы билирди ки, иддиасыны сүбут етмәк үчүн кифајәт гәдәр дәлили јохдур. Амма експерт рәјләрини арашдырдыгда ајдын олур ки, Тәһмасибинин әлиндән алынмыш силаһда елә бир ҝүҹ олмајыб. Мүтәхәссис Кәрим Халигпәнаһ, Аббас Фүрутән мүттәһимин силаһыны експерт мүајинәсиндән кечирдикдән сонра бу силаһын браунинг олдуғуну тәсдигләјибләр. Мүтәхәссисләрин мәһкәмә рәјиндә дејилир: “Силаһ там шәкилдә експерт мүајинәсиндән кечирилди вә ајдын олду ки, гәтлә јетирилмиш шәхс бу силаһдан ачылан атәшлә һәјатыны итириб. Амма бу ҝүлләнин дәринә ишләмәсинин сәбәбләри гаранлыг галыб.” Силаһ сонрадан експертләр Намдар Бәһмән, Јәдуллаһ Каземи тәрәфиндән мүајинәдән кечирилиб. Онлар мүајинәдән сонра рәјләриндә дејирләр: “Атәш 7.65 калибрли силаһдан ачылыб, бош ҝилз дә һәмин силаһа мәхсусдур.” Бу рәј мәһкәмә вә прокурорлуг органларынын әлагәдар иш үзрә нүмајәндәләри тәрәфиндән имзаланыб. Демәк, Рәһманинин иддиасынын әксинә олараг Хәлил Тәһмасибинин силаһы “һәфттир” адланан силаһ олуб. Һансы ки, Рәһмани иддиа едирди ки, Тәһмасибинин силаһы “шештир” адланан зәиф силаһдыр. Рәзмаранын гәтли илә бағлы експерт рәјләриндәки долашыглыглар суал олараг галмагдадыр.
Мәһәммәд Меһди Әбдхудаји Рәзмаранын чеврилиш планлары илә бағлы шүбһәләри јада салыр. Ислам Фәдаиләринин гәтлиндән сонра Рәзмаранын гәтлә јетирилдији силаһын һазырланмасы гејд олунур. Суал олунур ки, Рәзмара илә бирликдә чеврилиш планы һазырлајан забитләрин нә үчүн һеч бири һәбс олунмајыб? Демәк, бу бир ујдурмадыр. Нәвваб Сәфәви Рәзмаранын гәтлиндән сонра рәсми бәјанат верди ки, Хәлил Тәһмасиби шәри вәзифәсинә әмәл едиб вә онун башындан бир түк әскик олса сарајын сүтунларыны учураҹағыг. Нәвваб Сәфәвинин бу бәјанатына әсасланараг Рәзмаранын Тәһмасиби тәрәфиндән гәтлә јетирилмәси бирмәналы гаршыланыб. Һадисәнин үзәриндән узун мүддәт кечәндән сонра експерт рәјләрини ортаја гојдугда суаллар ортаја чыхыр. Ајдын олан будур ки, шаһ Рәзмаранын гәтлини истәмирди. Рәзмара гәтлә јетирилди вә бу гәтлдән аз сонра нефтин миллиләшдирилмәси елан олунду. Бүтүн бунлар ҝөстәрир ки, Рәзмара Хәлил Тәһмасиби тәрәфиндән гәтлә јетирилиб.
Бәзиләри иддиа едир ки, Рәзмара Ислам Фәдаиләри тәрәфиндән өлдүрүлмәјиб. Ислам Фәдаиләри Ислам һөкумәти гурмаг истәјән илк груп иди. Мәнтәгәдә јаранаҹаг Ислам һәрәкатынын гаршысыны алмаг үчүн Ислам Фәдаиләринин ҹидди бир гәтлдә иттиһамы лабүд иди. Бәзиләри дүшүнүр ки, бу гәтлин Ислам Фәдаиләринин ајағына јазылмасында мәгсәд елә бу олуб.
Бәли, бу ҝүн дә Рәзмаранын гәтли суаллар доғурмагдадыр. Рәзмаранын гәтлә јетирилдији сәһнәдә Хәлил Тәһмасиби олуб вә о атәш ачыб. Амма Хәлил Тәһмасибидән ҝөтүрүлән силаһ илк гејдијјатда шештир адланан бир силаһдыр вә белә бир силаһын дәрин јаралар ачмасы мүмкүн дејил. Демәк, сәһнәдә башга бир гатил олуб вә бу гатил јүксәк калибрли силаһла Рәзмараны гәтлә јетириб. Бу гәтл кимә лазым иди? Тарих һәлә дә бу суалларын ҹавабыны ҝөзләјир.
Nur-az.com
