А+

А

А-

Лат

Мераҹ вә мәад ҹисмани вә руһанидир. Мәад мәсәләсиндә һисс, ҝөз вә гулаг вардыр, амма Аллаһ ҹисм олмадығы үчүн ҝөрүнә билмәз. Инсан заһири ҝөзлә мадди әшјалары ҝөрүр, лакин онларын батинини ҝөрә билмир. Белә олдугда, гејри-мадди варлыглары неҹә ҝөрә биләр? Демәли, ҹисмани мәадда инсан Аллаһы өз ҹаны илә дәрк едир. Гурани-кәрим бујурур: 

«لَا تُدْرِكُهُ الْأَبْصَارُ وَهُوَ يُدْرِكُ الْأَبْصَارَ ۖ وَهُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ»

“Ҝөзләр Ону (ҝөрүб) дәрк етмир. О, ҝөзләри дәрк едир. О, ләтифдир, (һәр шејдән) хәбәрдардыр!” (“Әнам” сурәси, ајә 103)

Бу ајәдә дөрд һиссә вардыр:
1. Ҝөзләр Аллаһы ҝөрмүрләр. Чүнки О мүҹәррәд варлыгдыр. О, ҝөзү јарадандыр, она ҝөрә дә ҝөзә ҝөрүнмәјәҹәк.
2. Аллаһ ҝөзләри дәрк едир вә ҝөзү ҝөрмәклә онун әманәт вә хәјанәтини дә дәрк едир. О, билир ки, кимин бахышы меһрибанҹасындыр, кимин ҝөзү гәзәбли; ҝөз намәһрәмә бахыр, ја јох. “Аллаһ ҝөзләрин хәјанәтини (хаин ҝөзләри) вә үрәкләрин ҝизләтдијини биләндир!” (“Ғафир” сурәси, ајә 19)
3. Ләтиф вә мүҹәррәд олдуғу үчүн ҝөзләр Ону ҝөрмүрләр.
4. О, хәбәрдар олдуғу үчүн бүтүн ҝөзләри ҝөрүр.

Биз Гијамәтдә Аллаһы ҝөрәҹәјик, амма мадди ҝөзлә јох. Бизим һамымыз јухуда бәзи шејләри ҝөрүр вә ешидирик, амма батини ҝөзлә вә ҹанымызла ҝөрүр вә ешидирик.
Бәзи шәхсләрин сағлам ҝөз вә гулағы олмасына бахмајараг, Гурани-кәрим онлары кар, кор вә лал адландырыр. 

«صمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا يَعْقِلُونَ»

“Онлар кар, лал вә кордурлар. Буна ҝөрә дә һаггы дәрк етмәзләр.” (“Бәгәрә” сурәси, ајә 171)
Гурани-кәрим инсанын батини ҝөз вә гулағына ишарә едир. Ешидә билмәјән кәс данышмағы да өјрәнә билмир, јәни лалдыр. Гуранын бәјанында бәзиләри илаһи мүәллимин сөзләринә гулаг асмадылар вә илаһи тәлимләри өјрәнмәдиләр. Она ҝөрә дә данышмағы баҹармырлар вә лалдырлар.
Һәр һалда инсан батин ҝөзү илә Гијамәтдә Аллаһы ҝөрәҹәк. Әҝәр дүнјада батин ҝөзү кор олса, Гијамәтдә дә мәһшәрә кор ҝәләҹәк. Гурани-кәрим бу груп барәдә бујуруб:

« وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَىٰ»

“Биз гијамәт ҝүнү ону мәһшәрә кор олараг ҝәтирәрик!” (“Таһа” сурәси, ајә 124)
Сонра онлар етираз едиб дејәҹәкләр ки, илаһи, бизи нә үчүн мәһшәрә кор ҝәтирдин, һалбуки биз дүнјада ҝөрүрдүк?

«قَالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِي أَعْمَىٰ وَقَدْ كُنْتُ بَصِيرًا»

“О белә дејәр: “Еј Рәббим! Нә үчүн мәни мәһшәрә кор олараг ҝәтирдин, һалбуки мән (дүнјада һәр шеји) ҝөрүрдүм!” ("Таһа" сурәси, ајә 175)

Гијамәт һәгигәтләрин үзә чыхаҹағы јердир вә батилин ора јолу јохдур. Инсан дүнјада һәгигәти ҝөрә билмәсә, ахирәтдә дә ҝөрә билмәјәҹәк. Она ҝөрә дә бу шәхс ҹәһәннәм вә онун шөләләрини јахшы ҝөрүр, ондан горхур, амма пејғәмбәрләри, өвлијалары вә ҹәннәти ҝөрмүр.
İбн Бабәвејһ Имам Садигин (ә) шаҝирди Әбу Бәсирдән белә нәгл едир ки, Әбу Бәсир һәзрәтдән сорушур: “Гијамәт ҝүнү Аллаһы ҝөрмәк олармы?” Имам (ә) бујурур: “Бәли. Һәтта Гијамәтдән әввәл дә ҝөрмүшләр.” Әбу Бәсир дејир: “Неҹә?” Имам (ә) бујурур: “О заман ки, Аллаһ онлара: “Мән сизин Рәббиниз дејиләмми?” – сорушмуш, онлар да: “Бәли, Рәббимизсән!” – дејә ҹаваб вермишдиләр.”
Гијамәтдә Аллаһы ҝөрмәк олар, амма мадди ҝөзлә дејил, ҹан ҝөзү илә.

Ајәтуллаһ әл-үзма Ҹавади Амули

12345