А+

А

А-

Лат

1- Мәғазили “Мәнагиби Әли ибн Әбу Талиб” китабында, сәһ.16;
2- Ибни Әсакир “Тәрҹүмәтүл-имам Әли ибни Әби Талиб” китабында;
3- Ибни Үгдә “Һәдиси-вилајәт” китабында биринҹи хәлифә Әбу Бәкрин өзүндән нәгл едиб;
4- Ҹәбаби “Нүхәбүл-мәнагиб” китабында;
5- Ҹәзри “Әснәл-мәталиб”дә (үчүнҹү сәһифә, 2-ҹи һәдис) јазыр ки, бу һәдис ики ҹәһәтдән мүтәватирдир: Һәм Пејғәмбәрин (с), һәм дә Әлинин (ә) тәрәфиндән;
6- Ибни Әсир “Үсдүл-Ғабә”, 5-ҹи ҹилд, сәһ.275;
7- Ҹәлаләддин Сүјути “Тарихүл-Хүләфа”, сәһ.114
8- Ибни Кәсир Дәмәшги “Әл-бидајәту вән-ниһајә”, 7-ҹи ҹилд, сәһ.348;
9- Һәскани “Шәваһидут-тәнзил”, 1-ҹи ҹилд, сәһ.156;
10- Бәдәхши “Фәттаһун-ниҹат”, сәһ.57;
11- Һәмвини “Фәраидус-сәмтејн”, 1-ҹи ҹилд, сәһ.77;
12- Хәтиб Бағдади “Тарихи-бәғдад” китабында 8-ҹи ҹилд, сәһ.290;
13- Бәлазири “Әнсабүл-әшраф” 2-ҹи ҹилд, сәһ.108, 45-ҹи һәдис;
14- Ибни Әбил Һәдид “Шәрһи-Нәһҹүл-бәлағә”, 4-ҹү ҹилд, сәһ.68;
15- Гәндузи “Јәнабиул-мәвәддәт”, сәһ.249;
16- Зәһәби “Тәзһибут-тәһзиб”, сәһ.3;
17- Сијути “Әд-дүррүл-мәнсур”, 2-ҹи ҹилд, сәһ.259;
18- Һәму “Тарихүл-хүләфа”, сәһ.114;
19- Ибни Кәсир “Әл-бидајәту вән-ниһајә”, 5-ҹи ҹилд, сәһ.214;
20- Мүттәги Һинди “Кәнзүл-үммал”, 12-ҹи ҹилд, сәһ.208; вә 15-ҹи ҹилд, сәһ.138;
21- Һејсәми “Мәҹмәүз-зәваид” 9-ҹу ҹилд, сәһ.105;
22- Ибни Һәҹәр “Әл-исабә”, 1-ҹи ҹилд, сәһ.304;
23- Термизи “Ҹамиүс-сәһиһејн”, 2-ҹ ҹилд, сәһ.298;
24- Ибни Үгдә “Һәдисүл-вилајәт” китабында бу һәдиси Өмәрин оғлу Абдуллаһдан, Бухари исә “Тарихи Кәбир” китабында Өмәрин өзүндән нәгл едир.

Китабларын чохунда ашкар шәкилдә јазылыр ки, Пејғәмбәр (с) “Һәҹҹәтүл-вида”да (Пејғәмбәрин сонунҹу вида һәҹҹи) беш хүтбә охуду: 1-Мәккәдә, 2-Әрәфат чөлүндә, 3-Минада, 4-Хиф мәсҹидиндә, 5-Гәдир-Хум чөлүндә. Бу хүтбәләрдә “Көвсәр” һовузу илә әлагәдар он ики Имам һагда сөһбәт етди.
Şафеи мәзһәбиндә вә һәддиндән артыг тәәссүбкеш шәхс олан вә “Әс-сәваигүл-муһригә” китабынын мүәллифи Мүһүббиддин Тәбәридән нәгл едир ки, Пејғәмбәр (с) бујуруб: “Аллаһ-таала мәним әҹр вә мүкафатымы Әһли-бејтими севмәјиниздә гәрар вермишдир. Мән гијамәт ҝүнү сиздән өз Әһли-бејтим һагда сорғу-суал едәҹәјәм. Мән сизин аранызда ики бөјүк әманәт гојуб ҝедирәм. О ики әманәтә сарылсаныз, һеч вахт јолунузу азмајаҹагсыныз. Онлардан бири диҝәриндән даһа бөјүк олуб, ҝөјләрдән јерә бирләшән Аллаһ китабыдыр. Икинҹиси исә мәним итрәтим вә Әһли-бејтимдир. Бу икиси “Көвсәр” һовузунда мәнә ҝәлиб чатана кими бир-бириндән ајрылмајаҹаглар. Мәндән сонра онларла неҹә рәфтар едәҹәјиниз һагда јахшы фикирләшин.”
“Сәваиг” китабынын мүәллифи јазыр: “Сәһиһи-Мүслүм”дә вә башга китабларда јазылыб ки, Пејғәмбәр (с) бу хүтбәни һәҹҹәтүл-видадан гајыданда, Рабиғ адлы мәнтәгәнин јахынлығында вә өмрүнүн сонуна бир ај галмыш охујубдур. О, бујуруб:
“Мән сизин аранызда ики гијмәтли шеји әманәт гојуб ҝедирәм. Биринҹиси һидајәт вә нурла долу олан Аллаһ китабы, икинҹиси исә, Әһли-бејтимдир. Әһли-бејтим һагда Аллаһы сизә хатырладырам!”
Пејғәмбәр (с) бу ҹүмләни үч дәфә тәкрар етди. (“Әс-сәваигүл-муһригә”, сәһ.228; “Сәһиһи-Мүслүм”, Баби фәзли-Әли, 2408-ҹи һәдис (Үчлә доггузун арасында олан рәгәмләрә “биз”” дејирләр.))
Башга бир сәһиһ рәвајәтдә белә бујуруб:
“Мән санки (бу ил Аллаһ дәрҝаһына ҝетмәјә) дәвәт олунмушам вә бу дәвәти дә гәбул етмишәм. Инди исә сизин аранызда бири диҝәриндән гијмәтли олан ики әманәт гојуб ҝедирәм...”
Башга бир рәвајәтдә исә белә бујурулур:
“Бу икиси “Көвсәр” һовузунда мәним јаныма кәләнә ҝими бир-бириндән ајрылмајаҹаглар. (Гуран Әһли-бејтсиз, Әһли-бејт исә Гурансыз мәнасыздыр.) Мән Аллаһын һүзурунда бу ики шеј һагда сиздән суал едәҹәјәм. Бунлардан габаға кечмәјин, әкс һалда һәлак оларсыныз. Онлар барәсиндә етинасызлыг да етмәјин, әкс һалда јенә дә һәлак оларсыныз. (Бунларын әмр етдикләринә әмәл етмәсәниз, һөкмән һәлак оларсыныз.) Вә бунлара һеч бир шеј өјрәтмәјин, чүнки бунлар сиздән даһа биликлидирләр.” (“Әс-сәваигүл-муһригә”, сәһ.228) Бу китабын мүәллифи сонра јазыр: “Ијирими үч вә ја ијирми доггуз нәфәрдән артыг сәһабә бу рәвајәти мүхтәлиф јолларла нәгл едибләр.” (“Әс-сәваигүл-муһригә”, сәһ.228)
“Тәзкирәтүл-Хәвасс”ын мүәллифи јазыр:
Бүтүн тарих алимләри јекдил фикирдәдирләр ки, Гәдир-Хум әһвалаты зилһәҹҹә ајынын он сәккизиндә, Пејғәмбәр (с) һәҹҹәтүл-видадан гајыданда баш вермишдир. Пејғәмбәр (с) јүз ијирми мин сәһабәнин гаршысында, үстү өртүлү шәкилдә јох, ачыг-ашкар шәкилдә бујурду: “Мән кунту мөвлаһу, фә Әлијјун мөвлаһу.” (“Тәзкирәтүл-хәввас”, сәһ.37-39)

12345