Шрифт өлчүсү:

27 Нојабр 2015

Доктор Мәһәммәдриза Ҹаббари илә сөһбәт

Һәзрәт Пејғәмбәрин (с) хүсуси көмәкчиләриндән бири Әммар Јасәр олуб. Әммар Һәзрәт Пејғәмбәр (с) дүнјасыны дәјишәндән сонра Һәзрәт Әлинин (ә) чеврәсиндә олуб. Ҹәнаб Рәһбәр Ајәтуллаһ Хаменеи фитнәләр ичиндә Әммарын бәсирәти һаггында бујурур: “Сиффејн дөјүшүндә Әммар Јасәрин мүһүм ишләриндән бири һәгигәти ашкарламасы иди. Гаршы тәрәфдә Мүавијә дајанмышды, һәр јолла тәблиғат апарырды... Мүавијә илә үзбәүз дајанан, психоложи саваша ҹәлб олунан вә мүгавимәт ҝөстәрән исә Әммар Јасәр иди. Әммар Сиффејн дөјүшүндә ики ҹәбһә арасында дәстәләрин гаршысындан кечәрәк бир ан дајаныр вә онлара һәгигәти бәјан едирди. Онун сөзләри тәсирли иди. Бир мәгамда ики дәстә арасында тәрәддүд јарандығыны ҝөрүб өзүнү онлара чатдырды вә сөһбәтә башлады. Бу мәсәләдә дүјүнү ачды.” Әммар Јасәрин шәхсијјәти, сәҹијјәви хүсусијјәтләри барәдә һөҹҹәтүлислам Доктор Мәһәммәдриза Ҹаббари данишыр. Ҹәнаб Ҹаббари тарихчидир, Имам Хомејни (р) Тәһсил вә Арашдырма иниститутунун елми шура үзвүдүр. (кһаменеи.ир)

Суал: Ҹәнаб Әммар Јасәрин сәҹијјәви хүсусијјәти нә олуб? Нә үчүн Ислам тарихиндә белә јер алыб?

Ҹаваб: Онун илк хүсусијјәти Исламын илк шәһидләринин өвлады олмасыдыр. Онун валидејинләри, һәм атасы, һәм дә анасы әзилән тәбәгәдән иди, сонрадан Исламы гәбул етдиләр. Ән ағыр ишҝәнҹәләрлә үзләшдиләр, сонда шәһадәтә чатдылар. Әммарын Исламда өнҹүллүјү, белә бир аиләдә тәрбијә алмасы онун илк имтијазларыдыр. Сонракы сәҹијјәви хүсусијјәтләр онун рәфтарлары илә бағлыдыр. Әммар бөјүк мәһарәт ҝөстәриб Мәккәдә тәгијјәнин бүнөврәсини гојду. Сонрадан мәсум имамлар шиәләри тәгијјәјә риајәт етмәјә чағырдылар. Тәгијјә ағыр ишкәнҹәләр шәраитиндә әгидәни ҝизләмәкдир. Әслиндә тәгијјә әлә галхан алыб дүшмәнә һүҹума һазырлашмагдыр. Бәзиләринин дүшүндүјү кими әгидә зүлм гаршысында сусмаг, дүшмәнлә сазишә ҝетмәк дејил. Әммар валидејинләринин шәһадәтини ҝөрәндән сонра дилиндә дүшмәнин тәзјиги алтында бәзи сөзләр десә дә, гәлбиндә башга иди. Бу һадисәдән сонра ағлаја-ағлаја Пејғәмбәрин (с) һүзуруна ҝәлди. Һәзрәт (с) ондан сорушду ки, гәлбинин һалы неҹәдир? Ҹаваб верди ки, иманла долудур. Сонра нәһл сурәсинин 106-ҹы ајәси назил олду. Ајәдә бујурулурду ки, Аллаһ гәлбән күфрә разы оланлара гәзәбләнәр. Елә бу ајә әсасында да фигһдә тәгијјә јер алды. Әһли-Бејт (ә) тәгијјә әсасында мәзһәби горуду. Беләҹә, Әммар Јасәр тәгијјәдә дә өнҹүлләрдәндир.
Ҹәнаб Әммарын диҝәр үстүн хүсусијјәти онун ики һиҹрәт етмәсидир. О бир дәфә Мәккәдән Һәбәшә, сонра Һәбәшдән Мәдинәјә һиҹрәт едир. Даим сәһнәдә олмаг Әммарын бариз хүсусијјәтләриндәндир. О Пејғәмбәрин (с) бүтүн гәзавәтләриндә, дөјүшләриндә иштирак едиб. Истәр Мәккәдә, истәр Мәдинәдә бүтүн мүһүм һадисәләрдә сәһнәдә олуб. Онун диҝәр бир хүсусијјәти дини тәәссүб вә гејрәтидир. Бу хүсусијјәтләр сајәсиндә динин ағыр јолуну ҝедиб.
Исламын ән мүһүм һадисәләриндә Әммары өндә ҝөрүрүк. Һәзрәт Пејғәмбәр (с) Гобада Әмирәлмөминини (ә) ҝөзләјәндә Әммар јениҹә иман ҝәтирәнләрлә бирликдә Гоба мәсҹидини тикди. Гоба мәсҹиди мүсәлманларын илк мәсҹидләриндән сајылыр. Төвбә сурәсинин 108-ҹи ајәсиндә охујуруг: “Илк ҝүндән бинасы тәгва үзәриндә гурулан мәсҹид намаз гылмаға даһа лајигдир...” Сонра Пејғәмбәр (с) Мәдинәјә дахил олду. Мәсҹидүн-Нәбинин тикилмәсиндә дә Әммар чох чалышды. Пејғәмбәр (с) мәсҹидинин тикилмәсиндә Әмирәлмөминин (ә), сонра Әммарын зәһмәтләри јада салыныр. Тарихдә гејд олунур ки, пејғәмбәр мәсҹиди тикиләндә бүтүн сәһабәләр ишләјирди. Амма Әммар бир нечә дашы үст-үстә гојуб апарырды. Һәмин мәсҹидин тикилиши заманы Пејғәмбәрлә (ә) Әммар арасында сөһбәт олур. Пејғәмбәр (с) бујурур ки, сәни залым бир дәстә өлдүрәр.” Бу рәвајәти сәһабәләр ешитдиләр, рәвајәт ағыздан-ағыза ҝәзди. Белә ки, бу сүннә әһли дә һәмин рәвајәти тәватир рәвајәтләрдән сајыр. Рәвајәтә әсасән Әммар залым бир дәстә тәрәфиндән өлдүрүләҹәкди.
Пејғәмбәр (с) дүнјасыны дәјишәндән сонра да Әммар өнҹүллүјү әлдән вермәди. О һеч вахт Һәзрәт Әлидән (ә) ајрылмады. Әммар Әмирәлмөминин (ә) вә Һәзрәт Зәһраја (ә) садиг галмыш 4 нәфәрдән бири кими таныныр.

Суал: Пејғәмбәр (с) дүнјасыны дәјишәндән Һәзрәт Әли (ә) һакимијјәтә ҝәләнә гәдәр Әммар нә иш ҝөрүб?

Ҹаваб: Пејғәмбәр (с) дүнјасыны дәјишәндән сонра аз адам әввәлки хәтдә галды. Бу адамлар арасында Салман, Мигдад, Әбузәр варды. Онлар Әмирәлмөмининин (ә) әтрафында идиләр. Бир нечә рәвајәтдә бу шәхсләр истисна олунмушдур. Әммар да бу адамлар арасындадыр. Әммар да Салман, Мигдад, Әбузәр кими һеч вахт мәсулијјәт һиссини итирмәди, дәјишән шәраитдә ҹәмијјәтин архасынҹа ҝетмәди. Мүхтәлиф дөврләрдә онун рәфтарлары бир нүмунә кими дәјәрләндирилә биләр.
Һәзрәт Пејғәмбәр (с) Әммар һаггында бујурур ки, о һагладыр. Буна охшар сөзү Әмирәлмөмининин (ә) һаггында бујурур: “Әли (ә) һагладыр, һаг да Әли (ә) илә. Әли (ә) һараја ҝетсә, һаг да ораја ҝедәр.” Әммарын һаггында дејилән сөзләр дә онун Әмирәлмөмининә (ә) сәдагәти илә бағлыдыр. Пејғәмбәр (с) бујурмушду ки, Әммар һеч вахт һагдан ајрылмаз.
Сәгифәдән вә икинҹи хәлифәдән сонра фүтуһат, Ислам әразиләринин ҝенишләндирилмәси мәсәләси ортаја чыхды. Хилафәт дүзҝүн јолдан сапса да Әммар вә Салман һакимијјәтин ишләриндә иштирак едирди. Салман Фарси Мәдаин һакими иди. Әммар Јасәр һиҹри 21-ҹи илдә гыса бир мүддәтә Куфә һакими олду. Белә бир иҹазә диҝәр мәсумларын дөврүндә дә олуб. Лајигли инсанлар өз иштираклары илә зүлмүн гаршысыны алмаға чалышыблар. Шиәләр һаким даирәләрә мүраҹиәт едәндә белә инсанлар онларын һаггынын тәмининә көмәк ҝөстәрибләр.
Üч хәлифәнин дөврүндә Әммар өз гејрәти, зүлмә нифрәти илә сечилирди. Икинҹи хәлифәнин һакимијјәтинин сонларында сонракы хәлифәнин тәјини үчүн 6 нәфәрлик шура топланды. Бу шурада Әммар Јасәр Әмирәлмөмининин (ә) һаггы үзәриндә дајанды. Әбдүррәһман ибн Өвфа хәбәрдарлыг етди ки, Әмирәлмөмининә (ә) бејәт едилсә халг арасында ихтилаф јаранмаз. Икинҹи хәлифә Әбдүррәһманын нәзәрини әсас сајырды. Амма Әбдүррәһман өз гәбилә тәәссүбү әсасында Османа бејәт јолуну сечди.

Суал: Ҹәнаб Рәһбәр Ајәтуллаһ Хаменеи мүхтәлиф фитнәләр заманы Әммар Јасәрин бәсирәтинә диггәти јөнәлдир. Әммар һансы һадисәләрлә бу хүсусијјәтини нүмајиш етдириб?

Ҹаваб: Ҹәнаб Әммарын бу хүсусијјәти тәкҹә Әмирәлмөмининин (ә) дөврү илә мәһдудлашмыр. Әввәлки хәлифәләрин дөврүндә дә Әммар өз мөвгејиндә галыр вә бу мөвгеји билдирир. Әмирәлмөмининин (ә) дөврү һәм дә фитнәләр дөврү адланыр. Бу дөврдә Әммарын мүстәсна тәлашлары нәзәрә чарпыр. Фитнә заманы иҹтимаи-сијаси атмосвер булашыр, шүбһәләр ортаја чыхыр. Һагг батилә гарышыр, һәгигәти танымаг үчүн елм вә нишанәләр олмалыдыр.
Əмирәлмөмининин (ә) дөврүндә Пејғәмбәрин (с) дөврүндә олдуғу кими күфр ҹәбһәси гаршыда дајанмамышды. Дүшмән дахилдә иди, ону танымаг асан иш дејилди. Сиффејн дөјүшүндә Мүавијәнин гошунунда елә адамлар нәзәрә чарпырды ки, Мүавијәни Исламын рәһбәри кими танытдырырды. Шамда әмәви исламы мөһкәмләнирди. Ики дәстә мүсәлман гаршы-гаршыја дајандығы вахт јол ҝөстәрән нишанәләр олмалыдыр. Бу фитнәдә Әммар мүсбәт вә мүнасиб рол ојнады. Сиффејн дөјүшүндә онун ролу мүстәсна олду. Пејғәмбәрин (с) Мәдинәдә Әммар һаггында бујурдуғу рәвајәт бу мүһарибәдә һагг ҹәбһәсинин танынмасында һәлледиҹи олду. Бу мүһарибәдә Әммар Әмирәлмөмининин (ә) кәнарында иди.
Әҝәр һәмин дөврүн фәзасыны арашдырмаг истәсәк сәһабәләри нәзәрдән кечирмәлијик. Хүзәјмә ибн Сабит сиффејиндә иди. Һәзрәт Пејғәмбәр (с) она бөјүк етимад ҝөстәрирди, бу сәбәбдән һәмин шәхс ики шәһадәт саһиби ады илә танынырды. Пејғәмбәр (с) онун шәһадәтини ики шәһадәтә бәрабәр билирди. О Әммар шәһадәтә чатана гәдәр әлини гылынҹа апармады. Јалныз Әммар шәһид оландан сонра деди ки, артыг мән һаггы батилдән сечә билдим. Әмирәлмөмининин (ә) мәзлумијјәти онда иди ки, Хүзәјмә ибн Сабит кими шәхсләр Әмирәлмөминини (ә) һәгигәт мејары сајмырды. Онлар рәвајәт әсасында Әммарын шәһадәтинә гәдәр гәти мөвге билдирмәдиләр. Буна ҝөрә Әмирәлмөминин (ә) Әммарын шәһадәтинә ағлады. Өз сон хүтбәләриндән бириндә сәһабәләрин хүсусијјәтләриндән данышаркән бујурду ки, шәһид оланлар зәрәрә дүшмәдиләр, әксинә гаршыда бидәтә ҝедәнләри ҝөрүб гәм-гүссә чәкмәкдән азад олдулар.

Суал: Әмирәлмөмининин (ә) хилафәти дөврүндә Әммарын нә кими ролу олуб?

Ҹаваб: Һиҹри 38-ҹи илә гәдәр Әммар шәһадәтә чатмышды. О замана гәдәр Әмирәлмөмининин (ә) кәнарында иди. Әмирәлмөмининә (ә) бејәт заманы Әммар өнҹүлләрдән иди. Ҹәмәл савашында да Әммар Куфәјә ҝедир, халгын һидајәтиндә бөјүк рол ојнајыр. Әммар, Малик Әждәр вә Имам Һәсән Мүҹтәбанын (ә) һүзуру чох тәсирли иди. Чүнки гаршы ҹәбһәдә Аишә, Тәлһә, Зүбејр кими чашдырыҹы сималар варды. Әммар вә бу сырадан оланларын бәсирәти чашгынлыглары арадан галдырырды.
Ҹәмәл савашы илә сиффејн савашы арасы Әммар Куфәдә Әмирәлмөмининин (ә) јанында олду. О заман Әммарын 90-а јахын јашы варды. Һәмин чашгынлыг дөврүндә Әммар Әмирәлмөмининин (ә) Пејғәмбәрдән (с) нәгл етдикләрини халга чатдырырды. Һәмин дөврдә сахта һәдисләр дә чохалмышды. Бу сәбәбдән Әммарын иши бөјүк әһәмијјәт кәсб едирди.
Суал: Әммар фитнәнин јатырылмасында нә кими рол ојнајыб?
Ҹаваб: Ҹәнаб Әммар ики јолдан истифадә едиб. Бир иши һәгигәтләрин ајдынлашдырылмасы олуб. Мүавијә һәдис ујдурулмасы ишинә башлајанда Әммар һәгиги һәдисләр нәгл едиб. Һагг ҹәбһәсиндә олан инсанлар бу мәсәләјә диггәтли олмалыдыр. Әҝәр һәгигәт халга чатдырылмаса јалан вә һијлә сәһнәни тутар.
Әммарын икинҹи иши онун рәфтарлары иди. Онун әмәлләри, һәтта шәһадәти һагг ҝөстәриҹиси иди. Пејғәмбәр (с) Әммара тәсдиг мөһрү вурмушду. Диҝәр тәрәфдән Әммар мәсулијјәтли инсан иди, заманын тәләбләри әсасында һәрәкәт едирди. Дилә еһтијаҹ оланда дилини ишә салырды, һәгигәти халга чатдырырды.
Əммар Јасәр һәм дә шүҹаәтли иди. Өз әгидәсинин бәјанындан чәкинмирди. Батили ачыг шәкилдә ифша едирди. Үчүнҹү хәлифәнин дөврүндә сәһабәләри јахшы таныдығындан онларын кимлијини халга чатдырырды.

Суал: Әммарын рәфтарлары әсасында ҹәмијјәтдә һәгигәтин ашкарланмасы үсуллары һансылардыр?

Ҹаваб: Бу суала ҹаваб вермәк үчүн Әмирәлмөмининин (ә) Әммар һаггында сөзләрини јада салмалыјыг. Әмирәлмөминин (ә) хүтбәләрдән бириндә бујурур ки, онлар сүннәнин бәрпасы јолунда, бидәтлә мүбаризәдә идиләр. Һагг ҹәбһәсиндә олмаг истәјән принсипләри танымалыдыр. Тәһрифләрлә мүбаризә дә диггәт мәркәзиндә сахланылмалыдыр. Ҹәнаб Рәһбәр Ајәтуллаһ Хаменеи Имам Хомејнинин (р) вәфат ил дөнүмүндә бу барәдә данышды. Бу мәсәләјә ҹидди јанашмаг лазымдыр. Бу ҝүн биз дәјәрләрин јеринин анти-дәјәрләрә верилмәси кими тәһлүкә илә үзбәүзүк. Истибдад вә империализмә бахыш да бу сырадандыр. Әмирәлмөминин (ә) бујурур ки, бидәтин гаршысында дајанмаг, Әммар сајағы рәфтар етмәк лазымдыр. Бидәтләр илк аддымда зинәтләндирилир. Бәсирәти олмајанлар тез алданыб бидәти һәгигәт кими гәбул едир. Белә бидәтләр ифша олунанда ҹәмијјәт ојаныр.

Vilayet.nur-az.com